Page 26 - รายงานสำรวจทะเบียนรายชื่อพื้นที่ชุ่มน้ำที่มีความสำคัญระดับท้องถิ่น จังหวัดสกลนคร

3-2

การผลิตพลังงาน ทรัพยากรน้ำยังเปนทรัพยากรประเภทหนึ่งที่สามารถเกิดขึ้นทดแทนอยูตลอดเวลา

ิ
เปนวัฎจักร ความสัมพันธของดิน น้ำ และปา เริ่มจากวัฏจักรของน้ำ ที่ระเหยจากผิวทะเลและพื้นดน
ิ
หมุนเวียนขึ้นไปในชั้นบรรยากาศในรูปของไอน้ำ ไอน้ำจะกลั่นตัวกลายเปนฝนและไหลซึมลงไปในดน
สวนที่เหลือก็จะเปนน้ำไหลบนพื้นผิวดินไปตามลาดเขากลายเปนธารน้ำเล็ก ๆ รวมกันเปนแมน้ำ

ิ
และไหลลงสูทะเล การระเหยของน้ำจากดินและการคายน้ำของตนไมก็เปนหนึ่งในวัฏจักรของน้ำที่ทำใหเกด
ั
ความชื้นในชั้นบรรยากาศ โดยการคายน้ำของตนไมและการระเหยของน้ำจากดินจะมีความสัมพันธกน
อีกทั้งโครงสรางของดินในปาจะมีความสามารถในการดูดซึมน้ำสูง โดยการทำงานผานระบบรากของ
ตนไม นอกจากนี้แลวการสูญเสียน้ำจากการระเหยในพื้นที่ปาจะนอยกวาการสูญเสียน้ำจากการระเหยใน

พื้นที่แบบเดียวกันที่ไมมีตนไมปกคลุม ทำใหพื้นที่ทีปกคลุมไปดวยตนไมอยางหนาแนน เชน ผืนปา

่
มีอิทธิพลตอความสมดุลของวัฏจักรน้ำเปนอยางมาก เพราะฉะนั้นการอนุรักษปาก็หมายถึงการอนุรักษน้ำดวย
เราจึงควรหันมาใหความสนใจกับการอนุรักษตนน้ำเหลานี ซึ่งมักจะถูกปลอยปละละเลย การกระทำของ
้

มนุษยที่มีตอดินและตนไมยอมสงผลถึงวัฏจักรของน้ำไมทางใดก็ทางหนึ่งอยางหลีกเลี่ยงมิได การใชน้ำของ
มนุษยไมวาดวยวิธีใดก็ตาม ยอมสงผลกระทบกับการทำงานของวัฏจักรตาง ๆ ในธรรมชาต ถาเราใชน้ำ
ิ
อยางไมรูคณคา ทำใหน้ำปนเปอนดวยความตงใจหรือรูเทาไมถงการณ ท้งการท้งขยะลงในแหลงนำ
้

ั
ุ

ิ


ั
้
ึ

ี
่
ี

ี
ี


หรือแมแตการใชสารเคมในการเกษตร สารเคมหรือเศษขยะท่เจือปนลงไปตามแหลงน้ำตาง ๆ ในทสุด
สิ่งเหลานั้นก็จะยอนกลับมาหาเราไมชาก็เร็ว (มูลนิธิสืบนาคะเสถียร, 2555) การพฒนาแหลงน้ำขนาดเล็ก
ั
เปนงานที่มีความสำคัญและมีความจำเปนตอประชาชนในชนบทเปนอยางมาก เปาหมายของการพัฒนา
ื
ื
ั
แหลงน้ำขนาดเล็ก เพ่อสนองความตองการข้นพ้นฐานในการใชน้ำของประชาชนในชนบท เชน ใชใน
การอุปโภคบริโภค การเลี้ยงสัตว การประมง การเพาะปลูกพืช การพัฒนาแหลงน้ำขนาดเล็กมีกิจกรรม
็
็
หลายประเภทดวยกัน คือการกอสรางอางเกบน้ำ สระเก็บน้ำ การขุดลอกหนอง บึงธรรมชาติ เพื่อกักเกบน้ำ
ไวใชในยามขาดแคลน การกอสรางทางน้ำ คู คลอง สงน้ำ รวมทั้งฝาย ประตูระบายน้ำขนาดเล็ก
ื
เพื่อนำน้ำจากแหลงน้ำกระจายไปใชในพื้นที่เพาะปลูกไดอยางทั่วถึง การขุดบอน้ำตื้น บอน้ำบาดาลเพอ
่
นำน้ำจากใตดินขึ้นมาใช นอกจากนี้ยังมีการระบายน้ำออกจากพื้นที่ซึ่งมีน้ำทวมเปนประจำจนใช
ั
เพาะปลูกไมได การปองกนน้ำทวมพื้นทเพาะปลูก รวมทั้งการกอสรางเพอปองกนน้ำเคม และการปรับปรุง
็
ื่
ั



ี่
พื้นที่ชายทะเลเพื่อการเพาะปลูก
3.1.4 ลุมน้ำ หรือ watershed และการจัดการลุมน้ำ
"ลุมน้ำ" (watershed) หมายถึง พื้นที่รองรับน้ำฝนทั้งหมดที่อยูเหนือจุดที่กำหนดให
โดยน้ำฝนที่ตกลงมาในพื้นที่นั้นจะพากันระบายไหลรวมไปสูจุดออก (outlet) เดียวกัน ณ จุดที่กำหนดให
นี้เทานั้น ซึ่งมีความหมายคลายคลึงกับคำวา "drainage basin" และคำวา "catchment area" สวนใน
Webster' Dictionary ไดใหคำจำกัดความของ "ลุมน้ำ" วา คือ พื้นที่ลาดชันที่ระบายน้ำจากเสนสันปนน้ำ
(divide )ใหไหลลงไปสูทองลำธารอยางนอยสองแหงหรือมากกวานั้น ฉะนั้น ลุมน้ำ ก็คือ พื้นที่ที่ลอมรอบ
้


ื
ไปดวยสันปนน้ำนันเอง เสนแบงเขตลุมน้ำหรือเสนสันปนน้ำนี แบงออกไดเปน 2 ชนิด คอ สันปนน้ำผิวดน
้

ิ
และสันปนน้ำใตดิน
“ลุมน้ำ” หรือ Watershed หมายถึง พื้นที่รับน้ำฝนทั้งหมดที่อยูเหนือจุดกำหนดใหออก
โดยฝนที่ตกลงมาในพื้นที่นั้นจะไหลไปรวมที่จุดออก (Outlet) เดียวกัน ณ จุดกำหนดใหนี้เทานั้น ลุมน้ำม ี