Page 100 - แผนการใช้ที่ดินพืชบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ (GI) ของประเทศไทย 2566

3-50

3.3 การประเมินคุณภาพที่ดินดานกายภาพ

การประเมินคุณภาพที่ดินเปนขั้นตอนที่มีความสำคัญตอการวางแผนการใชที่ดินใหเกิดผลตาม
เปาหมาย โดยการพิจารณาจากศักยภาพของหนวยทรัพยากรที่ดินตอการใชประโยชนที่ดินแตละ

ประเภทในระดับการจัดการที่แตกตางกัน การประเมินคุณภาพที่ดินมีวิธีการประเมินหลายวิธี เชน
หลักการประเมินคุณภาพที่ดินของกระทรวงเกษตรแหงประเทศสหรัฐอเมริกา (USDA) สำหรับกรม
พัฒนาที่ดินไดยึดถือหลักการประเมินตามวิธีประเมินคุณภาพที่ดินของ FAO Framework (1983, 1985)
ซึ่งมีวิธีการประเมินคุณภาพที่ดินที่สามารถทำได 2 รูปแบบ ไดแก รูปแบบแรก การประเมินทางดาน

คุณภาพ (Qualitative Land Evaluation) เปนการประเมินเชิงกายภาพเทานั้น วาดินนั้น ๆ มีความ
เหมาะสมมากนอยเพียงใดตอการใชประโยชนที่ดินประเภทตาง ๆ และรูปแบบที่สอง การประเมิน
ทางดานปริมาณหรือดานเศรษฐกิจ (Quantitative Land Evaluation หรือ Economic Evaluation)
โดยการประเมินจากคาตอบแทนในรูปผลผลิตที่ไดรับ ตัวเงินในการลงทุนและตัวเงินจากผลตอบแทนท ่ ี

ิ
้
ไดรับ ซึ่งในการประเมินคุณภาพที่ดินสำหรับการวางแผนการใชที่ดนพืชสิ่งบงชีทางภูมิศาสตร (GI) ของ
ประเทศไทย (สมโอนครชัยศรี พริกบางชาง ลิ้นจี่คอมสมุทรสงคราม สมโอขาวใหญสมุทรสงคราม มะ
พรางน้ำหอมบานแพว ลำไยพวงทองบานแพว) ไดเลือกใชเฉพาะการประเมินทางดานคุณภาพเทานั้น
โดยไมไดมีการประเมินทางดานปริมาณหรือดานเศรษฐกิจรวมดวย

3.3.1 คุณภาพที่ดิน คือ คุณสมบัติของที่ดินที่มีอิทธิพลตอการเจริญเติบโตและผลผลิตของพช
ื
คุณภาพที่ดินอาจประกอบดวยคุณลักษณะที่ดิน (Land characteristic) ตัวเดียวหรือหลายตัวก็ได เชน
ึ่
ี
ความเปนประโยชนของออกซเจนตอรากพช (Oxygen availability to roots) เปนคุณภาพที่ดินซงมผล
ื

ิ
มาจากคุณลักษณะของที่ดินหลายตัว เชน ชั้นการระบายน้ำของดิน (Soil drainage class) ความลึกของ
ระดับน้ำใตดิน (depth water table) ระยะเวลาของน้ำทวมขัง (period of waterlogging)
คุณภาพที่ดินที่นำมาประเมินสำหรับการปลูกพืชในระบบของ FAO framework
ไดกำหนดไวทั้งหมด 25 ชนิด สำหรับประเทศไทยอาจนำมาใชเพียงไมกี่ชนิด ทั้งนี้ขึ้นอยูกับความพรอม
ของขอมูล ความแตกตางของภูมิภาค และระดับความรุนแรงของคุณลักษณะที่ดินที่มีผลตอผลผลิต

่
ื
ตลอดจนชนิดของพืช และความตองการใชประโยชนที่ดิน (land use requirements) เมอพิจารณา
ตามเงื่อนไขการคัดเลือกคุณภาพที่ดิน สามารถกำหนดคุณภาพที่ดินที่ใชในการประเมินได 10 ชนิด ดัง
ี่
แสดงในตารางที่ 3 - 17 และตารางท 3 - 18 มีรายละเอียดดังนี้
1) อุณหภูมิ (Temperature regime) : t
คุณลักษณะดินที่เปนตัวแทน ไดแก คาอุณหภูมิเฉลี่ยในฤดูปลูก (mean temperature

in growing period) เพราะอุณหภูมิมีอิทธิพลตอการงอกของเมล็ด ตอการออกดอกของพืชบางชนิด
และมีสวนสัมพันธกับขบวนการสังเคราะหแสง ซึ่งจะสงผลกระทบตอการเจริญเติบโตของพืช
2) ความชุมชื้นที่เปนประโยชนตอพืช (Moisture availability) : m

คุณลักษณะดินที่เปนตัวแทน ไดแก ระยะเวลาการทวมขังของน้ำในฤดูฝน ปริมาณ
น้ำฝนเฉลี่ยในรอบปหรือความตองการน้ำในชวงการเจริญเติบโตของพืช นอกจากนี้ควรพิจารณาถึงการ
กระจายของน้ำฝนในแตละพื้นที่และลักษณะของเนื้อดิน ซึ่งมีผลทางออมในเรื่องความจุในการอุมน้ำท ี ่

ื
เปนประโยชนตอพช


แผนการใชที่ดินพืชบงชี้ทางภูมิศาสตร (GI) ของประเทศไทย กองนโยบายและแผนการใชที่ดิน