Page 18 - รายงานสำรวจทะเบียนรายชื่อพื้นที่ชุ่มน้ำที่มีความสำคัญระดับท้องถิ่น จังหวัดปทุมธานี

2-6

็
ทรายเปนวัสดุธรรมชาติ ที่เกิดจากการผุสลายของหินตามธรรมชาติ มีลักษณะเปนเมด
และรวนซุย ขนาดเสนผานศูนยกลางของเม็ดระหวาง 0.05-2.0 มิลลิเมตร สวนใหญเปนแรควอตซหรือ
แรเขี้ยวหนุมาน ซึ่งมีสวนประกอบทางเคมีเปนซิลิกา นอกจากนี้ยังพบเหล็กออกไซด แรเฟลดสปาร เศษ
หินแรอื่นๆ ขนาดเล็กปะปนอยู ทรายมีหลายขนาดแบงตามขนาดเสนผานศูนยกลางได 5 ขนาด คือ

ทรายละเอียดมาก (0.05-0.10 มิลลิเมตร) ทรายละเอียด (0.10-0.25 มิลลิเมตร) ทรายขนาดปานกลาง
(0.25-0.5 มลลิเมตร)ทรายหยาบ (0.5-1 มิลลิเมตร) และทรายหยาบมาก (1-2 มิลลิเมตร) สวนตะกอนท ี่
ิ
็
มีขนาดใหญกวา 2.00 มิลลิเมตร จัดเปนกรวดซึ่งมีขนาดอยูระหวาง 2-64 มิลลิเมตร แตถาขนาดของเมด
ตะกอนเล็กกวา 0.05 มิลลิเมตร จัดเปนทรายแปงและตะกอนดิน แหลงทราย มีการเกิด 2 ลักษณะ

ไดแก ทรายบก หรือทรายบอ (pit sand or bank sand) เกิดจากการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมอากาศ

ิ
เกิดจากการแตกแยกเสียหายชำรุดของหินทราย (sandstone) จะฝงอยูใตพื้นดินเปนแหลงๆ ทรายบกม ี
ลักษณะเปนเหลี่ยม มีแงมุมแข็งแรงดี เปนทรายที่เหมาะแกการผสมคอนกรีต เพราะการแทรกตัวของ
ทรายจะทำใหเกิดชองวางของคอนกรีตลดนอยลง ไดคอนกรีตที่ดี ขอเสียของทรายบกคือ มักจะมีดิน

และซากพืชซากสัตวปะปนอยู เวลาจะนำทรายไปใชงานจะตองลางหรือทำความสะอาดทรายเสียกอน
ื
ทรายแมน้ำ (river sand) ทรายชนิดนี้ถูกภัยจากปรากฏการณทางธรรมชาติพัดพา หรือนำมาจากที่อน
่
รวมตัวกันอยูในแถบราบลุม ตามทองแมน้ำ ลำคลอง ปจจุบันมีการใชทรายชนิดนี้มากเพราะหาไดงาย
ิ
กวาทรายบก ทรายแมน้ำมีลักษณะกลมเกลี้ยง สะอาด เนื่องจากการพัดพาของน้ำทำใหสิ่งสกปรกที่ตด
อยูกับทรายตกหลนระหวางทาง นอกจากนี้ขณะที่ถูกพัดพามากับน้ำนั้น เม็ดทรายจะเกิดการเสียดสีกน
ั
จนกระทั่งเปนทรายที่มีลักษณะกลมเกลี้ยง ขอเสียของทรายแมน้ำคือ มีลักษณะกลมเกลี้ยงทำใหการ
ประสานกับสวนผสมของปูนซีเมนตไมดีเทาที่ควร เนื่องจากมีชองวางระหวางเม็ดทรายการใชประโยชน
ทรายสวนใหญเพื่อการกอสราง โดยตองเปนทรายสะอาด มีมลทินหรือสวนประกอบอยางอื่นปะปนอยู 

ในปริมาณนอย นอกจากนี้ใชเปนวัตถุดิบในอุตสาหกรรมอื่น เชน ทำแบบหลอหรือแบบพิมพ การกรอง
การขัดสีและขัดมัน การฉาบผิว การทำสี เครื่องขัดถู ทำอิฐ เปนตน ทั้งนี้ขึ้นกับคุณสมบัติทางเคมีและ
กายภาพเปนหลัก
แหลงทรายกอสรางของจังหวัดปทุมธานี พบอยูในเขตตำบลลาดหลุมแกว อำเภอลาดหลุม

แกวมีจำนวน 2 แหลง คือ แหลงทรายบานคลองขวางลาง และแหลงทรายบานบางสะแก มีเนื้อที่แหลง
ทราย 0.47 และ 0.10 ตารางกิโลเมตร ตามลำดับ (รูปที่ 2-1) สวนใหญเปนทรายบกที่เกิดจากการสะสม
ตัวในรองน้ำเกามีชั้นทรายหยาบปนกรวด กรวดมีหลายขนาด สีน้ำตาลแกมเหลือง เนื้อรวน เม็ดขนาด

กลมมนดีถึงขนาดเหลี่ยมการคัดขนาดปานกลางถงไมดี ประกอบดวยแรควอตซ ไมกา เหล็กออกไซด แร

ึ
เฟลดสปาร เศษหิน เศษไมแร และอื่นๆ ในอดีตจังหวัดปทุมธานีมีบอทรายที่ผลิตทรายกอสรางจำนวน 4

แหลง แตบางแหงปดดำเนินการไปเนื่องจากหมดอายุและไมมีการผลิตในพื้นที่ ปจจุบันมีบอทราย
ดำเนินการอยู 2 ราย อยูในเขตตำบลลาดหลุมแกว อำเภอลาดหลุมแกว คือ บอทรายลาดหลุมแกว อยูที ่


บานคลองขวางลาง และบอทรายกำนันทรัพย อยูที่บานบางสะแก (รูปที่ 2-1) ปจจุบันผลิตทรายกอสราง
ประเภททรายถม เพื่อใชประโยชนในงานถมที่และกอสราง สงขายภายในจังหวัดและใกลเคียง มีปริมาณ
กำลังผลิต 1,000 ลูกบาศกเมตร/วัน