Page 47 - แผนการใช้ที่ดินจังหวัดสุราษฎร์ธานี

3-23

การประเมินการชะลางพังทลายของดิน

ประเมินการชะลางพังทลายของดินมีหลายวิธีดวยกัน โดยกรมพัฒนาที่ดิน (2545) ได
ศึกษาและใชประโยชนในการประเมินการสูญเสียดินในประเทศไทย ดวยการใชสมการการสูญเสียดิน
สากล (Universal Soil Loss Equation: USLE) ของ Wischmeier & Smith ป 1978 มีรูปสมการ

ดังนี้
A = R K LS C P
A เปนคาการสูญเสียดินตอหนวยของพื้นที่
R เปนคาที่รวมทั้งปจจัยของน้ําฝนและการไหลบา (Rainfall and runoff
erosivity factor) ซึ่งสมารถอธิบายไดจากคาความสัมพันธของพลังงานจลนของเม็ดฝนที่ตกกระทบ
ผิวหนาดินกับปริมาณความหนาแนนของฝนในชวงระยะเวลาหนึ่ง ซึ่งการศึกษาในครั้งนี้ไดนํา

คาสหสัมพันธระหวางคาปจจัยการกัดกรอนของฝน ตามวิธีการศึกษาของ Wischmeier ที่ มนูญ
และคณะ (2527) ไดศึกษาไวมาวิเคราะหรวมกับขอมูลปริมาณน้ําฝนเฉลี่ยรายป
K เปนคาปจจัยความคงทนตอการถูกชะลางพังทลายของดิน (Soil rodibility
factor) ซึ่งภายใตสภาพแวดลอมที่คลายคลึงกันดินแตละชนิดจะทนตอการชะลางพังทลายไดแตกตาง
กันโดยจะเปนผลมาจากสมบัติเฉพาะของดินนั้นๆ สามารถวิเคราะหคาปจจัยที่เกี่ยวของกับลักษณะดินนี้

จากภาพ Nomograph โดยประเมินไดจากสมบัติของดิน 5 ประการคือ (1) ผลรวมปริมาณรอยละของ
ดินทรายแปงและปริมาณรอยละของทรายละเอียดมาก (2) ปริมาณรอยละของทราย (3) ปริมาณรอยละ
ของอินทรียวัตถุในดิน (4) โครงสรางของดิน และ (5) การซาบซึมน้ําของดิน ซึ่งกรมพัฒนาที่ดินไดศึกษา
ปจจัยดังกลาวและใหคาปจจัยที่เกี่ยวของกับลักษณะของดินสอดคลองตามกลุมชุดดิน (Soil group)
LS เปนคาปจจัยความลาดชันของพื้นที่ (Slope length and slope

steepness factors) เปนปจจัยที่เกี่ยวของกับสภาพพื้นที่ที่มีความสําคัญตอการชะลางพังทลายของดิน
ใน 2 ทาง คือ ความยาวของความลาดเทและความชัน ตามปกติแลวคาการชะลางพังทลายของดินนั้น
จะเพิ่มขึ้นเมื่อความลาดชันสูงขึ้นและเมื่อความยาวของความลาดชันลดลง
C เปนคาปจจัยการจัดการพืช (Crop management factor) เปนปจจัย
ที่เกี่ยวของกับพืชคลุมดิน ซึ่งพืชแตละชนิดยอมมีความตานทานในการชะลางพังทลายของดินที่แตกตาง

กันขึ้นอยูกับความสูงของตน ลักษณะพุม หรือการยึดอนุภาคดินของรากพืชนั้นๆ เปนตน ในกรณีที่ไมมี
พืชปกคลุมดินปจจัยนี้จะมีคาเทากับหนึ่ง สวนกรณีที่มีพืชปกคลุมดินจะสามารถตานทานการชะลาง
พังทลายของดินไดดีขึ้นสงผลใหวิธีการปลูกพืชทุกชนิดจะใหคาปจจัยนี้นอยกวาหนึ่ง
P เปนคาปจจัยการปฏิบัติปองกันการชะลางพังทลาย (Conservation
practice) เปนปจจัยที่แสดงถึงมาตรการอนุรักษดินและน้ําในพื้นที่นั้นๆ เชน การปลูกพืชตามแนวระดับ
(Contouring) การปลูกพืชสลับขวางความลาดเอียง (Strip cropping) เปนตน

ทําการแบงระดับการชะลางทลายของดินออกเปนระดับความรุนแรง 5 ระดับ
ตามการประเมินการสูญเสียดินของประเทศไทยรายป (ตารางที่ 3 - 3)