Page 132 - แผนการใช้ที่ดินจังหวัดสกลนคร

4-16

4.3.5 ดินบนพื้นที่ภูเขาหรือดินในพื้นที่สูงชัน (slope complex soils)

ดินบนพื้นที่ภูเขามีความชันมากกว่า 35 เปอร์เซ็นต์ ลักษณะของดินผันแปรไปตามชนิด
ของหิน ซึ่งมีทั้งที่เป็นดินตื้น และดินลึก บางแห่งจะมีหินโผล่มาก ลักษณะดินส่วนใหญ่เสี่ยงต่อการถูกชะ
ล้างพังทลาย ง่ายต่อการเกิดแผ่นดินถล่ม และยากแก่การเกษตรกรรม ดังนั้นจึงไม่เหมาะในการที่จะ

น ามาใช้ในการเกษตร สมควรก าหนดให้เป็นเขตป่าไม้ถาวร เขตต้นน้ าล าธาร เขตอุทยานแห่งชาติ หรือ
เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า

4.4 การอนุรักษ์ดินและน้้า
4.4.1 ความจ้าเป็นในการอนุรักษ์ดินและน้้า
การสูญเสียดินจากกระบวนการชะล้างพังทลายของดิน พบว่า เกิดขึ้นอยู่ทั่วไปในทุก

ประเทศ ทั้งในพื้นที่เกษตรกรรมและพื้นที่ต้นน้ า โดยเฉพาะพื้นที่ที่มีความลาดชันและไม่มีมาตรการ
อนุรักษ์ดินและน้ า ท าให้พื้นที่ดังกล่าวสูญเสียหน้าดินและธาตุอาหารพืช ซึ่งการสูญเสียดินจะส่งผล
กระทบเสียหายรุนแรงหรือไม่ ขึ้นอยู่กับลักษณะของดินในแต่ละพื้นที่ หากกระบวนการเกิดดินเป็นไป
อย่างรวดเร็วและดินมีความอุดมสมบูรณ์ตามธรรมชาติสูง แม้มีอัตราการสูญเสียดินสูงก็อาจไม่มี

ผลกระทบต่อการใช้ที่ดิน ตรงกันข้ามถ้าดินมีความอุดมสมบูรณ์ต่ าและกระบวนการเกิดดินเป็นไปอย่าง
ช้าๆ แม้การสูญเสียดินเล็กน้อยก็อาจส่งผลกระทบเสียหายรุนแรงต่อการใช้ประโยชน์ที่ดินนั้นได้
กรมพัฒนาที่ดิน ได้มีการก าหนดปริมาณการสูญเสียดินสูงสุดที่ยอมรับได้ส าหรับดินใน
ประเทศไทยเป็น 2 ตันต่อไร่ต่อปี ซึ่งการสูญเสียดินในระดับนี้จะไม่ท าให้สมรรถนะของดินส าหรับ

การเกษตรเปลี่ยนแปลงตลอดระยะเวลา 25 ปี และค่าการสูญเสียดินที่สูงกว่าระดับนี้จะมีผลเสียหายต่อ
คุณภาพดินและผลผลิตพืชในระยะยาว กรมพัฒนาที่ดินรายงานว่าอัตราการสูญเสียดินในพื้นที่เกษตรกรรม
ของประเทศไทย อยู่ระหว่าง 0-50 ตันต่อไร่ต่อปี ซึ่งแสดงให้เห็นว่าในทางพื้นที่ที่มีความเสี่ยงต่อการชะล้าง

พังทลายจะเกิดการสูญเสียดินที่รุนแรงทั้งอัตราและปริมาณ ผลกระทบจากการสูญเสียดินในพื้นที่ส่งผล
ต่อความสามารถในการให้ผลผลิตของดินและรายได้ของเกษตรกรลดลง ท าให้เกิดการเปลี่ยนแปลง
คุณภาพสิ่งแวดล้อม และส่งผลต่อโครงสร้างทางวิศวกรรมและอุตสาหกรรม เช่น การท าลายโครงสร้าง
ถนน ท าให้ทางน้ าและแหล่งน้ าตื้นขึ้น เป็นต้น นอกจากนี้ยังมีการประเมินการสูญเสียธาตุอาหารในดิน
จากการศึกษาคุณภาพน้ าในพื้นที่ลุ่มน้ าทั่วประเทศ เพื่อวิเคราะห์หาปริมาณธาตุอาหารที่ถูกพัดพาจาก

พื้นที่ลุ่มน้ า ในด้านอัตราการสูญเสียในรูปของตะกอนดินและธาตุอาหารพืช และคุณค่าทางเศรษฐกิจใน
รูปของปุ๋ย พบว่า มูลค่าธาตุอาหารพืชจากตะกอนดินที่ถูกชะล้างไปทั่วประเทศ การสูญเสียธาตุ
ไนโตรเจนในรูปของปุ๋ยยูเรียประมาณ 294,128 ตันต่อปี ปริมาณฟอสฟอรัสในรูปของปุ๋ยทริปเปิล

ซุปเปอร์ฟอสเฟตประมาณ 275,040 ตันต่อปี และปริมาณโพแทสเซียมในรูปของปุ๋ยโพแทสเซียมคลอไรด์
ประมาณ 1,040,314 ตันต่อปี
การอนุรักษ์ดินและน้ าจึงเป็นภารกิจหลักของกรมพัฒนาที่ดิน ที่ด าเนินการเพื่อรักษาสภาพ
ทรัพยากรดินและน้ าให้เอื้ออ านวยต่อการผลิตทางการเกษตรและช่วยให้การใช้ที่ดินเพื่อการผลิตอย่างยั่งยืน
การเลือกใช้มาตรการอนุรักษ์ดินและน้ าในพื้นที่ให้เหมาะสม จึงมีความจ าเป็นอย่างยิ่งในการป้องกันรักษา

พื้นดินให้พ้นจากการกัดเซาะพังทลายของดิน รักษาความสมบูรณ์ของดิน และอนุรักษ์น้ าไว้ในดินให้คงอยู่
พอแก่การเพาะปลูกพืช ส่งผลถึงประสิทธิภาพการผลิตทางการเกษตรและรักษาสภาพแวดล้อมให้ยั่งยืน