Page 258 - coffee

ภาคผนวกที่ 1

ความรู และการปฏิบัติที่เหมาะสมในการปลูกกาแฟ

1. ลักษณะทั่วไปของกาแฟ

กาแฟ (Coffee) มีชื่อทางวิทยาศาสตรวา Coffea sp. (สมศักดิ์ วรรณศิริ, 2532) จัดเปนไมพุมขนาดกลาง
สูงประมาณ 3-5 เมตร ขึ้นอยูกับลักษณะประจําพันธุ โดยทั่วไปแลวกาแฟมีลักษณะทางพฤกษศาสตร

ดังนี้

1.1 ลําตน กาแฟมีลักษณะลําตนตั้งตรง ระยะแรกของการเจริญเติบโตจะไมแตกกิ่ง แตมีใบแตกออก

ตรงขออยูตรงขามกันเปนคูๆ เมื่อมีการเจริญเติบโตขึ้นเรื่อยๆ ก็มีการแตกกิ่งออกจากลําตนในลักษณะ
ที่แยกออกจากกันและอยูตรงขามกัน กิ่งที่แตกออกมาใหมจะมีใบแตกออกเปนคูๆ อยูตรงขอ

เชนเดียวกับลําตน กิ่งจะขนานไปกับระดับพื้นดินหรือหอยต่ําลงดิน ซึ่งเปนที่เกิดของดอกและผล

ตอไป นอกจากการแตกกิ่งแลวยังมีการแตกหนอออกจากตาของลําตนอีกเปนจํานวนมาก ทําใหหนอที่
เกิดขึ้นใหมนี้ไปเบียดกับตนเดิม ถาปลอยไวใหเจริญเติบโตเรื่อยๆ โดยไมมีการปลิดทิ้งหรือตัดแตง

จะทําใหกาแฟมีทรงพุมที่แนนทึบเปนที่สะสมของโรค และใหผลผลิตลดต่ําลง

1.2 ดอก ดอกกาแฟมีสีขาวบริสุทธิ์ กลิ่นหอมคลายมะลิ รูปคลายดาว มีกานสั้นอยูรวมกันเปน

กลุม สวนใหญดอกกาแฟจะออกจากขอของกิ่ง โดยเริ่มจากขอที่อยูใกลลําตนออกไปหาปลายกิ่ง กาแฟ
มีลักษณะพิเศษคือ ขอของกิ่งจะสั้นสามารถที่จะเกิดดอกและติดผลไดมาก ดอกกาแฟเปนดอกสมบูรณ

เพศ มีทั้งเกสรตัวผูและเกสรตัวเมียรวมอยูในดอกเดียวกัน เกสรตัวเมียจะอยูสองสวน เกสรตัวผูมีอยูเปน

จํานวนเทากับกลีบดอก คือ ประมาณ 2-4 อัน กาแฟบางพันธุอาจจะมีการผสมขามพันธุกันโดยงาย
หากอยูใกลกัน เวลาการออกดอกของกาแฟขึ้นอยูกับปริมาณน้ํา ถาในทองถิ่นที่มีฝนตกเปนฤดู ดอกจะ

ออกหลังจากฝนตกประมาณ 1 เดือน แตถาอากาศชุมชื้นตลอดป หรือมีการชลประทานเพียงพอ กาแฟ

จะออกดอกสม่ําเสมอตลอดทั้งป

1.3 ผล การติดผลของกาแฟจะติดเพียงรอยละ 16-26 ของดอกกาแฟทั้งหมดเมื่อกลีบดอกรวงแลว
กาแฟจะติดเปนผล มีลักษณะคลายลูกหวา ภายในผลกาแฟจะแบงออกเปน 2 สวน สวนหนึ่งมีเมล็ด

กาแฟ 1 เมล็ด ซึ่งมีลักษณะแบนยาวไปตามรูปของเปลือกหุม ถาหากเมล็ดหนึ่งเมล็ดใดลีบเพราะ

การผสมพันธุไมดี เมล็ดที่เหลืออยูจะมีรูปกลม สวนใหญจะมีรูปโคงเปนรูปกระบอกตัด เมล็ดที่สุกจะ
มีสีน้ําตาลปนแดง