Page 113 - Plan GI

3-65

3.3 การประเมินคุณภาพที่ดินดานกายภาพ

บัณฑิต และคณะ (2542) ไดกลาววา การประเมินคุณภาพที่ดินเปนการพิจารณาศักยภาพของ
หนวยทรัพยากรที่ดินตอการใชประโยชนที่ดินประเภทตาง ๆ ในระดับการจัดการที่แตกตางกัน วิธีการ

ประเมินคุณภาพที่ดินมีหลายวิธี ซึ่งวิธีที่กรมพัฒนาที่ดินไดเริ่มนำเอาวิธีการประเมินคุณภาพที่ดินของ
FAO Framework ค.ศ. 1983 มาใช เนื่องจากวิธีการนี้สามารถใชไดกับทุกระดับมาตราสวนของ
การสำรวจ และตอบวัตถุประสงคไดทุกระดับของการสำรวจในการประเมินคุณภาพที่ดินของพืชบงชี้
ทางภูมิศาสตร ไดพิจารณาในดานกายภาพ ดังนี้

3.3.1 คุณภาพที่ดิน คือ คุณสมบัติของที่ดินที่มีอิทธิพลตอการเจริญเติบโตและผลผลิตของพืช

คุณภาพที่ดินอาจประกอบดวยคุณลักษณะที่ดิน (Land characteristic) ตัวเดียวหรือหลายตัวก็ได เชน
ความเปนประโยชนของออกซิเจนตอรากพืช (Oxygen availability to roots) เปนคุณภาพที่ดินซึ่งมีผล
มาจากคุณลักษณะของที่ดินหลายตัว เชน ชั้นการระบายน้ำของดิน (Soil drainage class) ความลึกของ
ระดับน้ำใตดิน (depth water table) ระยะเวลาของน้ำทวมขัง (period of waterlogging) เปนตน

จะเห็นไดวาคุณภาพที่ดินนั้นในแตละสิ่งแวดลอม คุณลักษณะที่ดินที่มีอิทธิพลตอการ
เจริญเติบโตของพืช ความรุนแรงอาจไมเทากันหรือคนละตัว การประเมินคุณภาพที่ดินจึงจำเปนตอง
“ชั่งน้ำหนัก” วาสถานการณใดควรจะใชคุณลักษณะที่ดินเปนตัวนำ ซึ่งจะกลาวในรายละเอียดตอไปนี้
คุณภาพที่ดินที่นำมาประเมินสำหรับการปลูกพืชในระบบของ FAO Framework

ไดกำหนดไวทั้งหมด 25 ชนิด สำหรับประเทศไทยอาจนำมาใชเพียงไมกี่ชนิด ทั้งนี้ขึ้นอยูกับความพรอม
ของขอมูล ความแตกตางของภูมิภาค และระดับความรุนแรงของคุณลักษณะดินที่มีผลตอผลผลิต
ตลอดจนชนิดของพืช และความตองการใชประโยชนที่ดิน (Land-Use Requirements)
เมื่อทำการจัดลำดับความสำคัญแลวพบวา เงื่อนไขหลักขึ้นอยูกับการรวบรวมขอมูล

คุณลักษณะที่ดิน ดังนั้นเมื่อนำมาใชในการประเมินความเหมาะสมทางกายภาพของพืชตาง ๆ จึงมีปจจัยหลัก
11 ปจจัย ที่นำมาวิเคราะห ดังนี้
1) อุณหภูมิ (Temperature regime) : t

2) ความชุมชื้นที่เปนประโยชนตอพืช (Moisture availability) : m
3) ความเปนประโยชนของออกซิเจนตอรากพืช (Oxygen availability to root) : o
4) ความเปนประโยชนของธาตุอาหาร (Nutrient availability) : s
5) ความจุในการดูดยึดธาตุอาหาร (Nutrient retention capacity) : n
6) สภาวะการหยั่งลึกของราก (Rooting conditions) : r

7) การมีเกลือมากเกินไป (Excess of salts) : x
8) สารพิษ (Soil toxicities) : z
9) สภาวะการเขตกรรม (Soil workability) : k

10) ศักยภาพการใชเครื่องจักร (Potential for mechanization) : w
11) ความเสียหายจากการกัดกรอน (Erosion hazard) : e

โครงการแผนการใชที่ดินพืชบงชี้ทางภูมิศาสตร (GI) ของประเทศไทย กองนโยบายและแผนการใชที่ดิน