Page 70 - land use change

59

7) พื้นที่ป่าผลัดใบ
พื้นที่ป่าผลัดใบ เป็นประเภทพื้นที่ป่าไม้ที่มีพื้นที่มากที่สุดในลุ่มน้ า โดยใน พ.ศ. 2555
และ พ.ศ. 2561 มีพื้นที่ 836,322 และ 814,895 ไร่ คิดเป็นร้อยละ 63.32 และ 61.70 ของพื้นที่
ลุ่มน้ าทั้งหมด ตามล าดับ ซึ่งจากข้อมูลดังกล่าวพบว่า พื้นที่ป่าผลัดใบมีพื้นที่ลดลง 21,427 ไร่ หรือ

ร้อยละ 2.56 ของพื้นที่เดิม โดยป่าผลัดใบยังคงพื้นที่เดิม 806,155 ไร่ และมีการเปลี่ยนแปลงไปเป็น
พื้นที่พืชไร่มากที่สุด 22,577 ไร่ พบมากบริเวณต าบลสระ อ าเภอเชียงม่วน และต าบลงิม อ าเภอปง
จังหวัดพะเยา รองลงมาเป็นพื้นที่ไม้ยืนต้น 2,855 ไร่ พบมากบริเวณต าบลงิม อ าเภอปง และต าบลสระ
ต าบลบ้านมาง อ าเภอเชียงม่วน จังหวัดพะเยา ในขณะเดียวกันพื้นที่ป่าผลัดใบ ใน พ.ศ. 2561

เปลี่ยนแปลงมาจากพื้นที่พืชไร่มากที่สุด 6,325 ไร่ พบมากบริเวณต าบลสะเอียบ อ าเภอสอง จังหวัดแพร่
และต าบลงิม ต าบลผาช้างน้อย อ าเภอปง จังหวัดพะเยา รองลงมาเป็นพื้นที่ไม้ยืนต้น 766 ไร่
พบมากบริเวณต าบลงิม ต าบลผาช้างน้อย อ าเภอปง จังหวัดพะเยา และต าบลสะเอียบ อ าเภอสอง
จังหวัดแพร่ ทั้งนี้ เนื่องด้วยลักษณะสภาพภูมิประเทศโดยทั่วไปของลุ่มน้ าสาขาแม่น้ ายมตอนบนนั้น

เป็นเทือกเขาสูงชันทั้งด้านทิศเหนือ ทิศใต้ ทิศตะวันออกและทิศตะวันตกของลุ่มน้ าสาขา และที่ราบลุ่ม
ริมฝั่งแม่น้ ายมในบริเวณตอนกลางของลุ่มน้ าสาขา ในเขตอ าเภอปง อ าเภอเชียงม่วน จังหวัดพะเยา
และอ าเภอสอง จังหวัดแพร่ (สถาบันสารสนเทศทรัพยากรน้ าและการเกษตร, 2561) และจากการ

ส ารวจและจัดท าแผนที่สภาพการใช้ที่ดินของกรมพัฒนาที่ดิน (2562) พบว่าพื้นที่บริเวณนี้ส่วนใหญ่
ปลูกพืชไร่และไม้ยืนต้นเป็นจ านวนมาก ปัจจัยทางด้านภูมิประเทศจึงเป็นปัจจัยหนึ่งที่มีผลให้เกิด
การเปลี่ยนแปลงการใช้ที่ดิน เนื่องจากข้อจ ากัดทางด้านภูมิศาสตร์ของพื้นที่มีที่ราบต่ าที่ท าการเกษตร
ได้ไม่เพียงพอ ตลอดจนนโยบายและมาตรการส่งเสริมของภาครัฐ จะพบว่า ภาครัฐเป็นหนึ่งในสาเหตุ
หลักของการขยายพื้นที่เพาะปลูกพืชเชิงพานิชย์อย่างรวดเร็ว เช่น โครงการส่งเสริมการปลูกพืชเศรษฐกิจ

เพื่อทดแทนการปลูกพืชเชิงเดี่ยว (ยางพารา) และโครงการรับจ าน าสินค้าเกษตร เป็นต้น จึงเกิดการ
บุกรุกพื้นที่สูงเพื่อขยายพื้นที่เพาะปลูกพืชเศรษฐกิจต่าง ๆ จนเกินระดับที่สามารถควบคุมได้ โดยจาก
ผลการวิเคราะห์การเปลี่ยนแปลงการใช้ที่ดิน พบว่า บริเวณพื้นที่สูงมีการเพาะปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์

อย่างต่อเนื่องเพิ่มมากขึ้น (ภานุวุธและนรินทร์ชัย, 2559) นอกจากนี้ยังพบว่าพื้นที่ป่าไม้ที่อยู่บริเวณ
ที่มีความลาดชันต่ านั้นมีโอกาศถูกบุกรุกได้ง่ายกว่าพื้นที่ป่าไม้ที่อยู่ในบริเวณที่มีความลาดชันสูง
โดยส่วนใหญ่พื้นที่เหล่านี้จะถูกเปลี่ยนแปลงไปเป็นพื้นที่เกษตรกรรม (สุนี, 2559) ทั้งนี้ พื้นที่ป่าผลัดใบ
ของลุ่มน้ าส่วนใหญ่อยู่ในต าบลสะเอียบ อ าเภอสอง จังหวัดแพร่ ต าบลปง ต าบลงิม อ าเภอปง ต าบลสระ

อ าเภอเชียงม่วน จังหวัดพะเยา และกระจายทั่วทั้งพื้นที่ลุ่มน้ า (ภาพที่ 20)

52