Page 69 - รายงานประจำปี 2565

ด้านที่ 5 การอนุรักษ์ฟื้นฟูสภาพป่าต้นน้ำที่เสื่อมโทรมและป้องกันการพังทลายของดิน (Conservation and
Rehabilitation of Degraded Watershed Forest and Soil Erosion Protection) และด้านที่ 6 การบริหารจัดการ

(Management)
แนวทางการบริหารจัดการน้ำในอนาคต

การสร้างกลไกการรับรู้ของประชาชนผ่านนโยบาย และองค์กรต่าง ๆ ของรัฐ และการปรับตัวของประชาชน
และชุมชนด้วยตัวเองเพื่ออยู่ร่วมกับภัยพิบัติน้ำท่วมที่เกิดขึ้นซ้ำซาก โดยได้รับผลกระทบน้อยที่สุด จะเป็น
ส่วนสำคัญในการบรรเทาปัญหาน้ำท่วมในระดับพื้นที่ อีกทั้งยังเป็นส่วนหนึ่งของการพัฒนาแผนการป้องกันภัยน้ำท่วม

(Flood Protection Plan) ในพื้นที่ขนาดใหญ่ ยกตัวอย่างเช่น การปรับตัวของชุมชนผ่านรูปแบบของมาตรการ
“การกันน้ำท่วม (Flood Proofing)” และ “การสู้ภัยน้ำท่วม (Flood Fighting)” ซึ่งประชาชนสามารถเรียนรู้
ที่จะเผชิญเหตุน้ำท่วมได้เองจากประสบการณ์ในอดีตที่เคยเกิดขึ้นในพื้นที่ เช่น การปรับรูปแบบการสร้างบ้านเรือน
และที่อยู่อาศัยเป็นอาคารสองชั้นในเขตพื้นที่น้ำท่วมซ้ำซาก การยกระดับเสาของอาคารให้สูงขึ้นเหนือระดับน้ำท่วม
สูงสุดที่เคยเกิดขึ้น การยกระดับคันดินในการปลูกสร้างโครงสร้างพื้นฐาน การสร้างคันกระสอบทรายหรือทำนบกันน้ำ

ท่วม เพื่อปิดล้อมพื้นที่ เมื่อเห็นว่าระดับน้ำในแม่น้ำกำลังเพิ่มระดับสูงขึ้นและมีโอกาสที่จะเกิดน้ำท่วม และการสร้าง
ทางผันน้ำหรือระบายน้ำออกจากพื้นที่อ่อนไหว เป็นต้น รวมทั้งการปรับเปลี่ยนแผนการผลิตทางการเกษตร
เช่น การเพาะปลูกพืช เพื่อให้สามารถเก็บเกี่ยวผลผลิตได้ก่อนฤดูน้ำหลากจะมาถึง และการปลูกพืชที่มีมูลค่า

ทางเศรษฐกิจสูง และสามารถต้านทานและทนน้ำท่วมได้ดี เป็นต้น

ภาพที่ 4 การปรับเปลี่ยนการเพาะปลูกพืช เพื่อให้สามารถเก็บเกี่ยวผลผลิตได้ก่อนฤดูน้ำหลาก

บทสรุป

ปัญหาน้ำท่วมที่เกิดขึ้นบ่อยครั้งในไทย ส่วนหนึ่งเป็นผลมาจากการขยายตัวของเมืองและชุมชนในพื้นที่น้ำหลาก
ตามธรรมชาติ การใช้ประโยชน์ในที่ดินที่ไม่สอดคล้องกับแนวทางการบริหารจัดการน้ำ และการเปลี่ยนแปลง
สภาพภูมิอากาศของโลกที่ส่งผลกระทบต่อประเทศไทย ที่ผ่านมาประเทศไทยได้พยายามเรียนรู้จากประสบการณ์
ในอดีต และกำหนดแนวทางบริหารจัดการน้ำท่วม การใช้ประโยชน์จากทรัพยากรน้ำ รวมทั้งการบริหารจัดการ

ปัญหาในระดับพื้นที่ เพื่อตอบสนองวัตถุประสงค์ของชุมชน การมีส่วนร่วมของภาคประชาชนในพื้นที่
มีบทบาทสำคัญในการกำหนดทิศทางในการพัฒนาและการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำให้เกิดเป็นรูปธรรม
ด้วยแนวคิดจากล่างขึ้นบน (Bottom–Up Approach) จะเป็นพื้นฐานที่สำคัญในการก้าวไปสู่การยกระดับวิถีชีวิตใหม่

ที่ตระหนักถึงสิ่งแวดล้อม เศรษฐกิจและสังคมอย่างยั่งยืนในอนาคต แนวทางการป้องกันน้ำท่วมพื้นที่ชุมชนวิถีใหม่
ที่กำลังเกิดขึ้นเป็นสัญญาณที่ดีว่าในอนาคตปัญหาน้ำท่วมในประเทศไทยอาจได้รับจัดการอย่างเป็นระบบ
และมีประสิทธิภาพมากขึ้น

67