Page 24 - รายงานสำรวจทะเบียนรายชื่อพื้นที่ชุ่มน้ำที่มีความสำคัญระดับท้องถิ่น จังหวัดนนทบุรี

3-2

การผลิตพลังงาน ทรัพยากรน้ำยังเปนทรัพยากรประเภทหนึ่งที่สามารถเกิดขึ้นทดแทนอยูตลอดเวลา

ิ
เปนวัฎจักร ความสัมพันธของดิน น้ำ และปา เริ่มจากวัฏจักรของน้ำ ที่ระเหยจากผิวทะเลและพื้นดน
ิ
หมุนเวียนขึ้นไปในชั้นบรรยากาศในรูปของไอน้ำ ไอน้ำจะกลั่นตัวกลายเปนฝนและไหลซึมลงไปในดน
สวนที่เหลือก็จะเปนน้ำไหลบนพนผิวดินไปตามลาดเขากลายเปนธารน้ำเล็กๆ รวมกนเปนแมน้ำ และไหล

ั
ื้
ลงสูทะเล การระเหยของน้ำจากดินและการคายน้ำของตนไมก็เปนหนึ่งในวัฏจักรของน้ำที่ทำใหเกิด
ความชื้นในชั้นบรรยากาศ โดยการคายน้ำของตนไมและการระเหยของน้ำจากดินจะมีความสัมพันธกน
ั
อีกทั้งโครงสรางของดินในปาจะมีความสามารถในการดูดซึมน้ำสูง โดยการทำงานผานระบบรากของ
ตนไม นอกจากนี้แลวการสูญเสียน้ำจากการระเหยในพื้นที่ปาจะนอยกวาการสูญเสียน้ำจากการระเหยใน

พื้นที่แบบเดียวกันที่ไมมีตนไมปกคลุม ทำใหพื้นที่ที่ปกคลุมไปดวยตนไมอยางหนาแนน เชน ผืนปา ม ี
อิทธิพลตอความสมดุลของวัฏจักรน้ำเปนอยางมาก เพราะฉะนั้นการอนุรักษปาก็หมายถงการอนุรักษน้ำ

ึ

้
ั

ึ
่
ดวย เราจึงควรหันมาใหความสนใจกบการอนุรักษตนน้ำเหลานีซงมักจะถูกปลอยปละละเลย การกระทำของ

มนุษยที่มีตอดินและตนไมยอมสงผลถึงวัฏจักรของน้ำไมทางใดก็ทางหนึ่งอยางหลีกเลี่ยงมิได การใชน้ำของ
มนุษยไมวาดวยวิธีใดก็ตาม ยอมสงผลกระทบกับการทำงานของวัฏจักรตางๆ ในธรรมชาติ ถาเราใชน้ำ

อยางไมรูคุณคา ทำใหน้ำปนเปอนดวยความตั้งใจหรือรูเทาไมถึงการณ ทั้งการทิ้งขยะลงในแหลงน้ำ หรือ
แมแตการใชสารเคมีในการเกษตร สารเคมีหรือเศษขยะที่เจือปนลงไปตามแหลงน้ำตางๆ ในที่สุดสิ่ง
เหลานั้นก็จะยอนกลับมาหาเราไมชาก็เร็ว (มูลนิธิสืบนาคะเสถียร, 2555) การพัฒนาแหลงน้ำขนาดเล็ก
เปนงานที่มีความสำคัญและมีความจำเปนตอประชาชนในชนบทเปนอยางมาก เปาหมายของการพัฒนา
แหลงน้ำขนาดเล็ก เพื่อสนองความตองการขั้นพืนฐานในการใชน้ำของประชาชนในชนบท เชน ใชในการ
้
อุปโภคบริโภค การเลี้ยงสัตว การประมง การเพาะปลูกพืช การพัฒนาแหลงน้ำขนาดเล็กมีกิจกรรมหลาย
็
็
ุ


ื
ประเภทดวยกน คอการกอสรางอางเกบน้ำ สระเกบน้ำ การขดลอกหนอง บึงธรรมชาติ เพ่อกักเก็บน้ำไวใช

ื
ั
ั
ในยามขาดแคลน การกอสรางทางน้ำ คู คลอง สงน้ำ รวมท้งฝาย ประตระบายน้ำขนาดเล็ก เพอนำน้ำ
ู
่
ื
จากแหลงน้ำกระจายไปใชในพื้นที่เพาะปลูกไดอยางทั่วถึง การขุดบอน้ำตื้น บอน้ำบาดาลเพื่อนำน้ำจากใต 
ดินขึ้นมาใช นอกจากนี้ยังมีการระบายน้ำออกจากพื้นที่ซึ่งมีน้ำทวมเปนประจำจนใชเพาะปลูกไมได การ
ปองกันน้ำทวมพื้นที่เพาะปลูก รวมทั้งการกอสรางเพื่อปองกันน้ำเค็ม และการปรับปรุงพื้นที่ชายทะเล
เพื่อการเพาะปลูก
3.1.4 ลุมน้ำ หรือ watershed และการจัดการลุมน้ำ
ี
"ลุมน้ำ" (watershed) หมายถึง พื้นที่รองรับน้ำฝนทั้งหมดที่อยูเหนือจุดท่กำหนดให โดยน้ำฝนท ี่

ตกลงมาในพื้นที่นั้นจะพากันระบายไหลรวมไปสูจุดออก (outlet) เดียวกัน ณ จุดที่กำหนดใหนี้เทานัน
้
(U.S.D.A., 1957) ซึ่งมีความหมายคลายคลึงกับคำวา "drainage basin" และคำวา "catchment area"
สวนใน Webster' Dictionary ไดใหคำจำกัดความของ "ลุมน้ำ" วา คือ พื้นที่ลาดชันที่ระบายน้ำจากเสน
ื้
สันปนน้ำ (divide )ใหไหลลงไปสูทองลำธารอยางนอยสองแหงหรือมากกวานั้น ฉะนั้น ลุมน้ำ ก็คือ พนท ี่
ที่ลอมรอบไปดวยสันปนน้ำนั้นเอง เสนแบงเขตลุมน้ำหรือเสนสันปนน้ำนี้ แบงออกไดเปน 2 ชนิด คือ สัน
ปนน้ำผิวดินและสันปนน้ำใตดิน
“ลุมน้ำ” หรือ Watershed หมายถึง พื้นที่รับน้ำฝนทั้งหมดที่อยูเหนือจุดกำหนดใหออก โดยฝนท ี่

ตกลงมาในพื้นที่นั้นจะไหลไปรวมที่จุดออก (Outlet) เดียวกัน ณ จุดกำหนดใหนี้เทานั้น ลุมน้ำม ี