Page 24 - แผนการใช้ที่ดินจังหวัดสมุทรปราการ 2566

2-2

อยูหางจากปากแมน้ำมากขึ้นเรื่อย ๆ ในแผนดินพระเจาทรงธรรมพระองคทรงโปรดใหสรางเมือง


ื

สมุทรปราการขึ้นใหเปนหัวเมองหนาดานทางใต ณ บริเวณฝงใตของคลองบางปลากด ฝงขวาของแมน้ำ
เจาพระยา มีพอคาชาวฮอลันดามาตั้งหางพกสินคาอยู ณ ที่นั้น เรียกวา นิวอัมสเตอรดัม และเมอสมเด็จ
ั
ื่
พระเจาบรมโกศทรงแตงสมณทูตไปลังกากลาววาออกเรือจากเมืองธนบุรีไปถึงตึกฮอลันดาที่ตำบลบาง
ปลากดแสดงวาที่นั่นคงมีผูคนอาศัยอยูมากอาจเปนตัวเมืองสมุทรปราการในครั้งนั้นก็ได สวนเมืองพระ
ประแดงก็หมดความสำคัญลง และถูกยุบในสมัยสมเด็จพระนารายณมหาราช
ึ
มีเหตุการณบันทกวา เมื่อ พ.ศ. 2173 พวกญี่ปุนที่เขามาอยูในกรุงศรีอยุธยา ตั้งแตรัชสมยสมเด็จ
ั

ื
ี่
พระนเรศวรเกิดขัดใจกับไทยถงขั้นตอสูกันบริเวณปากน้ำ ญี่ปุนหนีไปได และไปอาศัยอยูทเมองเขมร ชื่อ
ึ
เมืองสมุทรปราการในกฎหมายซึ่งตราขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2178
อีกเหตุการณ เมื่อ พ.ศ. 2207 ในสมัยสมเด็จพระนารายณมหาราช ทรงดำเนินกิจการคาอยาง
กวางขวางใหคนจีนมาประจำหนาที่ในเรือสินคาหลวง จนทำใหผูคาของฮอลันดาไมพอใจ หาวาไทยทำ
การคาผูกขาด ฮอลันดาจึงเลิกกิจการคาจากกรุงศรีอยุธยา แลวเอาเรือรบมาปดอาวไทย ทั้งยังจับเรือ

สินคาหลวงของไทยไปริบบาง ทำลายบาง ทำใหสมเด็จพระนารายณมหาราช ทรงดำเนินวิเทโศบายผูก

มิตรกับฝรั่งเศส และเมื่อ พ.ศ. 2231 ในสมัยสมเด็จพระเพทราชา ไทยเกิดตอสูกบฝรั่งเศสทเขามารักษา
ั
ี่
ปอมวิชัยประสิทธิ์ (อยูที่เมืองธนบุรี) ไทยไดตั้งคายรายปนที่บริเวณปากน้ำเจาพระยา เมืองสมุทรปราการ
และจับเรือที่ฝรั่งเศสคุมมาไดสองลำ
สมัยกรุงธนบุรี
ตอมาเมื่อกรุงศรีอยุธยาเสียแกพมาใน พ.ศ. 2310 ปรากฏหลักฐานวา พมาไดมาปลนบานเรือน
ราษฎรที่ตำบลบางเมืองในเขตเมืองสมุทรปราการ วัดและบานเมืองกลายเปนเมืองรางอยูพักหนึ่ง สมเด็จ
ู
ื
ี่
พระเจาตากสินมหาราชทรงกบานเมองเอาไวได ผูคนในเมืองสมุทรปราการทอพยพหนีภัยสงคราม จึงได 
กลับมาตั้งถิ่นฐานเดิม พระองคทรงรื้อกำแพงเมืองพระประแดงเดิมที่ตั้งอยูเขตราษฎรบูรณะในปจจุบัน
ไปกอกำแพงพระราชวังธนบุรีและที่อื่น ๆ
ั
สมยรัตนโกสินทร
ในสมัยรัตนโกสินทร พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟาจุฬาโลกมหาราช พระองคมีพระราช

ประสงคที่จะสราง เมืองพระประแดงขึ้นเปนเมืองหนาดาน สำหรับปองกันศัตรูซึ่งมาทางทะเลแต 
พระองคทรงสรางเพียงปอมขึ้นไวทางฝงตะวันออก 1 ปอม เรียกวา ปอมวิทยาคม
พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหลานภาลัย โปรดเกลาฯ ใหสรางเมืองสมุทรปราการบัดนี้ที่ตำบล

บางเมืองเมื่อ พ.ศ. 2362 พรอมกับสรางปอมปองกันเรือของขาศึกตอจากรัชกาลที่ 1 ปอมฝงตะวันตก
หรือฝงขวาของแมน้ำเจาพระยา คือ ปอมแผลงไฟฟา ปอมมหาสังหาร ปอมศัตรูพินาศ ปอมจักรกรด
และปอมพระจันทร พระอาทิตย ปอมทางฝงตะวันออกหรือฝงซายของแมน้ำเจาพระยา คือ ปอมปูเจา
สมิงพราย ปอมปศาจสิง ปอมราหูจร และปอมวิทยาคม และใน พ.ศ. 2366 โปรดเกลาฯ ใหสรางพระ
สมุทรเจดียบนเกาะกลางน้ำดวย อนึ่ง สมุทรปราการ เรียกกันเปนสามัญวา "ปากน้ำ" เพราะตัวเมือง

ตั้งอยูบริเวณปากแมน้ำเจาพระยา ฝงซาย หางจากปากแมน้ำเขามาราว 6 กิโลเมตร
พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหลานภาลัยทรงขนานนามเมืองพระประแดงวา เมืองนครเขื่อนขันธ
การสรางเมืองเสร็จเรียบรอยเมื่อวันศุกร เดือน 7 แรม 11 ค่ำ พ.ศ. 2358 แลวทรงโปรดเกลาฯ ใหยาย

ครัวมอญ เมืองปทุมธานี ใหมาตั้งภูมิลำเนาอยู ณ เมืองนี้ และทรงแตงตั้งสมงทอมา บุตรเจาพระยามหา
ิ