Page 95 - แผนการใช้ที่ดินจังหวัดระนอง
P. 95
4-15
4.3 การวิเคราะห์พื้นที่โดยใช้ DPSIR
การวิเคราะห์เพื่อก าหนดเขตการใช้ที่ดินจังหวัดระนอง ได้วิเคราะห์เชิงระบบโดยใช้ระบบ DPSIR:
Drivers-Pressures-States-Impact-Responses (แรงขับเคลื่อน-ความกดดัน-สถานภาพทรัพยากร-
ผลกระทบ-การตอบสนอง) ซึ่ง DPSIR ได้ถูกพัฒนาขึ้นมาใช้ในการวิเคราะห์ภาพรวมของผลกระทบ
ทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อมในระดับประเทศ และระดับนานาชาติ โดยมีการใช้กันอย่าง
แพร่หลาย ทั้งนี้ กรอบแนวคิด DPSIR ของการก าหนดเขตการใช้ที่ดินจังหวัดระนอง มีกรอบแนวคิดใน
การวิเคราะห์ คือ ปัจจัย (Drivers) ที่เป็นสาเหตุของปัญหาด้านทรัพยากรดิน และสิ่งแวดล้อมเป็นตัว
ขับเคลื่อนในการสร้างความกดดัน (Pressure) ต่อรัฐบาลหรือผู้รับผิดชอบโครงการ ซึ่งทั้งปัจจัย
(Drivers) และความกดดัน (Pressure) ส่งผลให้ทราบถึงสถานภาพหรือสถานการณ์ (State) ของ
ทรัพยากรธรรมที่ดิน และสิ่งแวดล้อมที่เกิดขึ้น ก่อให้เกิดผลกระทบ (Impact) ในหลายๆ
ด้านซึ่งผลกระทบในแต่ละด้าน สามารถสะท้อนการตอบสนอง (Response) เชิงนโยบายหรือการบริหาร
การจัดการภาครัฐ เพื่อก าหนดนโยบายหรือมาตรการในการตอบสนองการแก้ปัญหา เพื่อลดผลกระทบ
ตลอดจนป้องกันปัญหาที่อาจเกิดขึ้นได้ในอนาคต ซึ่งแต่ละปัจจัยสามารถอธิบายรายละเอียดได้ ดังนี้
แรงขับเคลื่อน (D-Driver) เป็นสาเหตุของปัญหาหรือสถานการณ์ที่ก าลังวิเคราะห์ เป็นปัจจัยที่มี
พลังขับเคลื่อน สามารถส่งผลให้เกิดความกดดันต่อรัฐบาลหรือผู้รับผิดชอบโครงการได้ ตัวอย่างของแรง
ขันเคลื่อนด้านทรัพยากรดิน และสิ่งแวดล้อม ได้แก่ นโยบายรัฐด้านการเกษตร การเพิ่มขึ้นของประชากร
ปัญหาการถือครองที่ดิน นโยบายรัฐในการพัฒนาพื้นที่เฉพาะ การขยายตัวรองรับภาคเศรษฐกิจ
การเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศ ภัยพิบัติธรรมชาติ ฯลฯ แรงขับเคลื่อน เป็นสิ่งที่สามารถวัดได้เป็นปริมาณ
หรือตัวชี้วัดทางเศรษฐกิจได้ ตัวอย่าง เช่น การเติบโตของประชากร การเติบโตทางเศรษฐกิจ หรือ
ความก้าวหน้าของเทคโนโลยี เป็นต้น
ความกดดัน (P-Pressure) คือ ผลที่ได้รับจากแรงขับเคลื่อน ก่อให้เกิดแรงกดดันต่อรัฐบาลหรือ
ผู้รับผิดชอบโครงการ ซึ่งส่งผลให้ทราบถึงสถานภาพหรือสถานการณ์ปัจจุบันของทรัพยากรดิน และ
สิ่งแวดล้อมที่เกิดขึ้น ตัวอย่างเช่น ความต้องการที่ดินเพื่อกิจกรรมต่างๆ ความต้องการน้ าเพื่อการเกษตร
ความต้องการอาหาร การปรับตัว และบรรเทาผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศ รักษาสมดุล
ของระบบนิเวศของประเทศ การจัดสรรงบประมาณในการด าเนินการ เป็นต้น
สถานภาพ (S-State) คือ สถานภาพหรือสถานการณ์ของทรัพยากรดิน และสิ่งแวดล้อมที่
สนใจ ใช้อธิบายสภาพหรือสถานะของสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลงไปอันเนื่องมาจากปัจจัยต่างๆ ทั้ง
จากภาวะกดดัน และการตอบสนอง ตัวอย่างเช่น ที่ดินเพื่อการเกษตรลดลง ความเสื่อมโทรมของที่ดิน
เพื่อการเกษตร พื้นที่ปาไม้ลดลง การชะล้างพังทลายของดิน ดินถลม ภัยพิบัติทั้งอุทกภัย และภัยแลงเกิด
ขึ้นบ่อยครั้ง เป็นต้น
ผลกระทบ (I-Impact) คือ ผลลัพธ์ที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงของทรัพยากรดิน และสิ่งแวดล้อม
ตัวอย่างเช่น การสูญเสียพื้นที่เพื่อการเกษตร ที่ดินมีความเสื่อมโทรม เกิดความไม่มั่นคงทางอาหาร
ผลผลิตการเกษตรลดลง รายได้ของเกษตรกรลดลง สารเคมีสะสมในดิน และแหล่งน้ า มีความขัดแย้งใน
การถือครองที่ดิน ต่างชาติเข้ามาถือครองที่ดิน เป็นต้น
