Page 49 - land use change
P. 49
39
3.1.2 การเปลี่ยนแปลงการใช้ที่ดิน
1) ความหมาย
การเปลี่ยนแปลงการใช้ที่ดินและสิ่งปกคลุมดิน (Land use and land cover change)
หมายถึง การแทนที่ของการใช้ที่ดินหรือสิ่งปกคลุมดินชนิดใดชนิดหนึ่งแทนการใช้สิ่งปกคลุมดินเดิม
(กรมพัฒนาที่ดิน, 2558; Hewitt and Escobar, 1990) หรือเป็นกระบวนการที่เกิดจากมนุษย์ท าการ
ปรับเปลี่ยนสิ่งปกคลุมดินบนพื้นผิวโลก เพื่อน าที่ดินในบริเวณดังกล่าวไปใช้ในการหาอาหารและ
สิ่งจ าเป็นในการด ารงชีวิต (Ponitus, 2000) โดยเจ้าของที่ดิน สังคมในชุมชนและธุรกิจนั้น ตัดสินใจ
ในการใช้ที่ดินหรือรัฐบาลควบคุมการใช้ที่ดิน (Lambin and Geist, 2007) ซึ่งการเปลี่ยนแปลง
ดังกล่าวได้รับอิทธิพลจากปัจจัยความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจ สังคม และปัจจัยทางสิ่งแวดล้อม เช่น
ภูมิประเทศ ภูมิอากาศ เป็นต้น โดยมีความแตกต่างกันไปตามแต่ละพื้นที่
2) ปัจจัยที่ท าให้เกิดการเปลี่ยนแปลงการใช้ที่ดิน
กรมพัฒนาที่ดิน (2558) ได้แบ่ง ปัจจัยที่ท าให้เกิดการเปลี่ยนแปลงการใช้ที่ดิน
ออกเป็น 2 ประเภทใหญ่ ๆ คือ
(1) ปัจจัยทางกายภาพ เช่น ลักษณะของดิน สภาพภูมิประเทศ โครงการ
ชลประทาน ที่ตั้งโรงงานอุตสาหกรรมหรือแหล่งรับซื้อทางการเกษตร เป็นต้น โดยพบว่า ปัจจัยทาง
กายภาพที่ส าคัญที่ส่งผลต่อการใช้ที่ดิน คือ
(1.1) ลักษณะของดิน คือ ดินมีสมรรถนะสูง มีความอุดมสมบูรณ์ของ
ธาตุอาหาร มีการระบายน้ าดีจึงเหมาะสมต่อการท าการเกษตร
(1.2) สภาพภูมิประเทศ คือ ลักษณะทางภูมิศาสตร์ของประเทศไทย
เป็นพื้นที่มีทั้งเขตภูเขา หุบเขา และที่ราบน้ าท่วมถึง จึงท าให้ประเทศไทยมีความเหมาะสมต่อการ
ท าการเกษตร และดึงดูดผู้คนมาตั้งถิ่นฐานเพื่อสร้างที่อยู่อาศัย รวมไปถึงการประกอบธุรกิจ
อุตสาหกรรมต่าง ๆ โดยพื้นที่ราบน้ าท่วมถึงนั้นส่วนใหญ่ตั้งอยู่บริเวณใจกลางประเทศมากกว่าตั้งอยู่
บนพื้นที่สูงหรือบริเวณบนภูเขาในทางภาคเหนือและที่ราบสูงในทางตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศ
(1.3) สภาพภูมิอากาศ คือ อุณหภูมิและปริมาณน้ าฝน โดยบางพื้นที่
ของประเทศนั้นมีอุณหภูมิต่ าเหมาะต่อการใช้ที่ดินเพื่อเพาะปลูกพืชเมืองหนาว และในเขตพื้นที่ราบลุ่ม
มีปริมาณน้ าฝนเป็นจ านวนมาก จึงท าให้มีน้ าท่วมขังในฤดูฝน สามารถกักเก็บน้ าไว้ใช้ในฤดูแล้ง
จึงมักมีการใช้ที่ดินเพื่อเป็นพื้นที่ท านาข้าว ส่วนในพื้นที่ดอนนั้นมีปริมาณน้ าฝนน้อยกว่า จึงมีการใช้ดิน
หลากหลายประเภทมากกว่า เช่น การปลูกพืชไร่ การท าปศุสัตว์ เป็นต้น
(1.4) โครงการชลประทาน พื้นที่ที่อยู่ในเขตชลประทาน สามารถเลือก
ชนิดพืชปลูกในพื้นที่ได้หลากหลาย เนื่องจากมีน้ าใช้ตลอดทั้งปี จึงส่งผลท าให้มีการใช้ที่ดินเพื่อการตั้ง
โรงงานอุตสาหกรรมหรือแหล่งรับซื้อผลผลิตทางการเกษตรใกล้กับพื้นที่ที่ท าการเกษตรนั้นเพื่อสะดวก
ต่อการขนส่งสินค้า
