Page 74 - Cost-Benefit Analysis of agricultural waste management methods
P. 74
ที่เรียกวIา 3Rs ไดDแกI การรีไซเคิล (Recycle) การใชDซ้ำ (Reuse) และการเปลี่ยนรูป (Reform) (กรมควบคุม
มลพิษ, 2561)
รูปแบบที่ 1 การรีไซเคิล (Recycle) เป\นการนำวัสดุเหลือใชDทางการเกษตรมาแปรรูปหรือเปลี่ยน
สภาพเพื่อสามารถนำมาใชDประโยชน1ทั้งในรูปแบบเดิมหรือรูปแบบใหมI ในประเทศไทยมีการนำวัสดุเหลือใชD
ทางการเกษตรมา Recycle ในรูปแบบตIาง ๆ เชIน การไถกลบ การผลิตปุยหมัก การผลิตก าซชีวภาพ
การประดิษฐ1ผลิตภัณฑ1ตIาง ๆ จากวัสดุเหลือใชDทางการเกษตร ในปจจุบันการนำวัสดุเหลือใชDทางการเกษตรมา
ใชDเพื่อผลิตไฟฟาที่เรียกวIา ไฟฟาจากเชื้อเพลิงชีวมวล (Biomass) เป\นที่นิยมเป\นอยIางมาก เพราะนอกจากเป\น
การจัดการวัสดุเหลือใชDทางการเกษตรใหDกลับมามีประโยชน1แลDวยังเป\นการผลิตกระแสไฟฟาในรูปของพลังงาน
ทดแทนอีกดDวย (Hsu, 2010) หรือการรีไซเคิลวัสดุเหลือใชDทางการเกษตรเพื่อใชDเป\นสารตั้งตDนทาง
อุตสาหกรรม เชIน การผลิตพลาสติกชีวภาพ และการใชDเป\นสารเสริมแตIงชนิดตIาง ๆ (ชิราวุฒิ เพชรเย็น, 2554)
อยIางไรก็ตาม งานวิจัยที่เกี่ยวขDองกับประเด็นนี้จะเนDนทางดDานเทคนิคในสIวนของการผลิตเป\นสIวนใหญI
(Kootstra et al., 2019; Sigunjak et al.,2019; วีรชัย อาจหาญ และคณะ, 2555)
รูปแบบที่ 2 การนำวัสดุเหลือใช4ทางการเกษตรมาใช4ในงานเกษตร (Reuse) เป\นการนำเอาวัสดุ
เหลือใชDทางการเกษตรมาใชDในกิจกรรมทางการเกษตรอื่น ๆ เชIน การนำเปลือกขDาวโพดฝกอIอน
มาเป\นอาหารสัตว1 การนำฟางขDาว ตอซัง มาเพาะเห็ดฟาง เป\นตDน สำหรับพืชเศรษฐกิจหลัก 3 ชนิดไดDแกI ขDาว
ขDาวโพดและอDอย ยังมีงานวิจัยที่เกี่ยวขDองกับการนำไปใชDซ้ำคIอนขDางจำกัด
รูปแบบที่ 3 การนำวัสดุเหลือใช4ทางการเกษตรไปใช4เพื่อการผลิตสินค4าประเภทอื่น ๆ (Reform)
รูปแบบนี้เป\นการนำวัสดุเหลือใชDทางการเกษตรไปผIานกระบวนการกรรมวิธีแปรรูปใหDเป\นผลิตภัณฑ1อื่น ๆ เชIน
การผลิตวัสดุแทนไมDจากฟางขDาว เศษไมDไผI เป\นตDน ในปจจุบันมีหนIวยงานทั้งรัฐและเอกชนที่สIงเสริมใหDเกิดการ
คิดคDนพัฒนาวัสดุเหลือใชDทางการเกษตรใหDมีการใชDประโยชน1มากขึ้น เชIน กรมสIงเสริมการคDาระหวIางประเทศ
ไดDจัดกิจกรรมการพัฒนาผลผลิตเหลือใชDทางการเกษตรและวัสดุเหลือใชDอื่น ๆ เพื่อแปรรูปเป\นผลิตภัณฑ1เชิง
สรDางสรรค1 และโครงการพัฒนาการใชDประโยชน1พืชเสDนใยและวัสดุเศษเหลือทางการเกษตร โดย Thailand
Creative & Design Center: TCDC โดยผลการศึกษาเป\นการนำวัสดุเหลือใชDทางการเกษตรไปทำการผลิตรั้ว
กั้นไหลIทางหรือถนน ผลิตภัณฑ1ตDนแบบโคมไฟแขวนจากเสDนใยในสับปะรด ผลิตภัณฑ1คอมโพสิทชีวภาพที่อัด
ขึ้นรูปดDวยแมIพิมพ1สามมิติ ดDวยเศษไมDยางพารา (กนกอร วันสนุก, 2552) การพัฒนากระดาษเหนียวแบบฟอก
ขาวประเภทผิวกลIองจากใบสับปะรด (นงค1นุช กลิ่นพิกุล และจันทรรัสจ1 วุฒิสัตย1วงค1กลุ, 2558)
อยIางไรก็ตาม การจัดการกับวัสดุเหลือใชDทางเกษตรทั้ง 3 รูปแบบขDางตDน ลDวนแลDวแตIมีตDนทุนเกิดขึ้น
ในกระบวนการนั้น ๆ ทั้งสิ้น ทั้งตDนทุนทางการเงิน (ตDนทุนทางตรง) และตDนทุนในมิติอื่น ๆ (ตDนทุนทางอDอม)
เชIน ตDนทุนคIาเสียโอกาส ตDนทุนดDานสิ่งแวดลDอม เป\นตDน สำหรับเกษตรกรไทยการนำวัสดุเหลือใชDทาง
การเกษตรมาแปรรูปยังคงไมIเป\นที่แพรIหลายมากนักเพราะตDองอาศัยเทคโนโลยี เงินทุน ดังนั้น รูปแบบการ
จัดการวัสดุเหลือใชDทางการเกษตรในประเทศไทยยังมีรูปแบบการจัดการที่ผิดวิธีในหลายพื้นที่ และยังสรDาง
ผลกระทบทั้งในระดับทDองถิ่น ระดับประเทศและระดับโลก โดยเฉพาะอยIางยิ่งผลกระทบที่มีตIอสภาวะโลกรDอน
70
