Page 10 - คู่มือการปฏิบัติงาน การจัดทำแผนที่การใช้ที่ดิน 2567

2

ื้
ื่
ื้
แบ่งสรรปันส่วนพนที่เพอกิจกรรมต่าง ๆ (สมเจตน์, 2524) โดยมีขอบเขตและขนาดของพนที่ในการใช้ที่ดินแต่ละ
ประเภท ซึ่งอาจเป็นการใช้ที่ดินทั้งการเกษตรและไม่เกี่ยวข้องกับการเกษตร (บุญเกียรติ, 2535) การใช้ที่ดินของ
ี
มนุษย์มีการเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา โดยเป็นการเปลี่ยนแปลงจากการใช้ที่ดินประเภทหนึ่งไปเป็นอกประเภทหนึ่ง
(สถิต, 2521)
1.4.2 แผนที่การใช้ที่ดิน (Land use Map) หมายถึง แผนที่แสดงพนที่ที่มีการน าที่ดินมาใช้สนองความ
ื้
ต้องการของมนุษย์ในด้านต่าง ๆ เช่น เกษตรกรรม พาณิชยกรรม อตสาหกรรม และที่อยู่อาศัย โดยเป็นสภาพ
ุ
สิ่งปกคลุมดินที่ไม่มีการจ าแนกถึงกรรมสิทธิ์ที่ดิน ซึ่งเป็นการใช้ที่ดินทั้งในและนอกเขตป่าตามกฎหมาย และรวมถึง
สิ่งปกคลุมดินอื่น ๆ เช่น พนที่ป่า พื้นที่น้ า เป็นต้น (กลุ่มวิเคราะห์สภาพการใช้ที่ดิน, 2565)
ื้
1.4.3 การจ าแนกการใช้ประโยชน์ที่ดิน ราชบัณฑิตยสถาน (2543) กล่าวว่า การจ าแนกประเภทการใช้ที่ดิน
และสิ่งปกคลุมดินเป็นรูปแบบหนึ่งของการจ าแนกประเภทที่ดิน โดยจัดแบ่งที่ดินตามระบบขั้นตอน จ าแนกประเภท

ตามการใช้ที่ดินในสภาพปัจจุบัน เช่น การท านา ท าสวนผลไม้ แหล่งอตสาหกรรม ที่อยู่อาศัย เป็นต้น การจัดท า
ุ
แผนที่การใช้ที่ดิน ยึดถือแนวทางตามระบบการจ าแนกการใช้ประโยชน์ที่ดิน ซึ่งจัดท าโดยกลุ่มวิเคราะห์สภาพการใช้ที่ดิน
ั
กองนโยบายและแผนการใช้ที่ดิน กรมพฒนาที่ดิน (ตารางภาคผนวกที่ 1) โดยจ าแนกประเภทการใช้ที่ดินหลัก
ื
ออกเป็น 5 ประเภท ได้แก่ 1) พ้นที่ชุมชนและสิ่งปลูกสร้าง 2) พ้นที่เกษตรกรรม 3) พ้นที่ป่าไม้
ื
ื
ื้
4) พื้นที่น้ า และ 5) พนที่เบ็ดเตล็ด จากนั้นจ าแนกประเภทการใช้ที่ดินย่อยอย่างเป็นระบบ สู่หน่วยย่อยในระดับที่
2 และระดับที่ 3 โดยระดับที่ 3 ส่วนใหญ่ระบุในงานระดับจังหวัดหรือระดับโครงการ กลุ่มวิเคราะห์สภาพการใช้
ที่ดิน (2565) ให้ค านิยามแต่ละประเภท ดังนี้

1) พนที่ชุมชนและสิ่งปลูกสร้าง (Urban and Built-up land ; U) เป็นประเภทการใช้ประโยชน์ที่ดิน
ื้
ื้
ที่เกิดจากการสร้างของมนุษย์บนพนที่บก มีสิ่งปลูกสร้างเป็นสิ่งปกคลุมดิน (Land cover) หลัก มีพชพรรณ
ื
ปกคลุมหรือไม่มีก็ได้ ประกอบด้วย ตัวเมืองและย่านการค้า หมู่บ้าน สถานที่ราชการและสถาบันต่าง ๆ สถานีคมนาคม
พื้นที่อุตสาหกรรม สิ่งปลูกสร้างอื่น ๆ และสนามกอล์ฟ
2) พื้นที่เกษตรกรรม (Agricultural land ; A) เป็นประเภทการใช้ประโยชน์ที่ดินที่เกิดจากการสร้าง

ของมนุษย์บนพื้นที่บก เพื่อเพาะปลูกพืชต่าง ๆ รวมทั้งการเลี้ยงสัตว์ การประมง และการป่าไม้ มีพชเป็นสิ่งปกคลุมดิน
ื
(Land cover) หลัก เป็นการกระท าเพ่อน าผลผลิตที่ได้ส าหรับอุปโภค และบริโภค โดยให้รวมคลอง ถนนที่มี
ื
ความกว้างต่ ากว่า 30 เมตร บ่อน้ า และอาคารสิ่งปลูกสร้างที่มีความกว้างหรือยาวต่ ากว่า 100 เมตร ประกอบด้วย

ื
ื
พนที่นา พชไร่ ไม้ยืนต้น ไม้ผล พชสวน ไร่หมุนเวียน ทุ่งหญ้าเลี้ยงสัตว์และโรงเรือนเลี้ยงสัตว์ พชน้ า สถานที่
ื้
ื
เพาะเลี้ยงสัตว์น้ า และเกษตรผสมผสาน/ไร่นาสวนผสม
ื้
3) พนที่ป่าไม้ (Forest land ; F) บริเวณที่มีต้นไม้ (Trees) หลายชนิด ขนาดต่าง ๆ ขึ้นอยู่อย่างหนาแน่น
้
ุ
และกว้างใหญ่พอที่จะมีอทธิพลต่อสิ่งแวดล้อมในบริเวณนั้น เช่น ความเปลี่ยนแปลงของลมฟาอากาศ ความอดมสมบูรณ์
ิ
ของดินและน้ า มีสัตว์ป่าและสิ่งมีชีวิตอื่นซึ่งมีความสัมพันธ์ซึ่งกันและกัน มีต้นไม้สูงตั้งแต่ 3 เมตรขึ้นไป มีเรือนยอด
ื้
ปกคลุมร้อยละ 30 ขึ้นไป (องค์การบริหารจัดการก๊าซเรือนกระจก (องค์การมหาชน), 2554) หรือพนที่ป่าที่ชุมชน
ื้
ปลูกและ/หรืออนุรักษ์ไว้ โดยมีพนที่อย่างน้อย 10 ไร่ ประกอบด้วย ป่าไม่ผลัดใบ (ป่าดิบชื้น ป่าดิบแล้ง ป่าดิบเขา
ป่าสนเขา) ป่าผลัดใบ (ป่าเบญจพรรณและป่าเต็งรัง) ป่าชายเลน ป่าพรุ ป่าปลูก วนเกษตร และป่าชายหาด โดยไม่นับ
รวมป่าละเมาะ หรือต้นไม้สองข้างทางคมนาคม หรือที่ยืนต้นอยู่ตามหัวไร่ปลายนา หรือที่มีอยู่ในสวนสาธารณะ ป่า
ื
บุงป่าทาม (M2) ป่าในสถานที่ราชการ และสถาบันต่าง ๆ (U3) เช่น วัดป่า และไม่รวมพ้นที่เกษตรกรรมที่ปลูกพืชที่