Page 164 - กำหนดเขตที่ดินทำกิน โครงการพัฒนาที่ดินบนพื้นที่สูงแบบโครงการหลวง

ผ-4

1. การกําหนดชั้นคุณภาพลุมน้ํา
การกําหนดชั้นคุณภาพลุมน้ํา นอกจากจะกําหนดขอบเขตความเหมาะสมของพื้นที่เปนหลักและใช
ลักษณะทางกายภาพเปนพื้นฐานแลว ยังมีการศึกษาขอมูลดานอื่นๆ เพิ่มเติมจากขอมูลเบื้องตนที่
เกี่ยวของกับสภาพแวดลอม ซึ่งไดแก ปริมาณน้ํา ปาไม ดิน ตะกอน ขอมูลเศรษฐกิจและสังคม มาใช
พิจารณารวมเพื่อชวยใหการกําหนดชั้นคุณภาพลุมน้ําสมบูรณยิ่งขึ้น จากหลักเกณฑทั้ง 6 ประการ
เมื่อนํามาพิจารณากับสภาพพื้นที่แตละแหงของประเทศไทย สามารถจําแนกได 5 ระดับชั้นคุณภาพ โดย
ใหความสําคัญเรียงลําดับกันไป เพื่อเปนเครื่องมือชวยควบคุมระบบนิเวศและการใชประโยชนที่ดินในแตละ

ชั้นคุณภาพลุมน้ํา ซึ่งแตละชั้นคุณภาพมีลักษณะพื้นฐานดังนี้
1.1 พื้นที่ลุมน้ําชั้น 1 หมายถึง พื้นที่มีสภาพเปนตนน้ําลําธารเปนแหลงน้ําฝนและใหน้ํากับพื้นที่

ตอนลาง พื้นที่ตอนบนมักมีความชันมาก ลักษณะดินที่งายตอการพังทลายเปนพื้นที่ซึ่งควรรักษาไวเพื่อ
เปนตนน้ําลําธารโดยเฉพาะ อาจจะรักษาในรูปของเขตรักษาพันธุสัตวปา อุทยานแหงชาติ ซึ่งในสวนของ
พื้นที่ลุมน้ําชั้น 1 ยังแยกเปนชั้นยอยไดอีก 2 ระดับ โดยใช “สภาพปา” เปนตัวกําหนดคือ “พื้นที่ลุมน้ํา
ชั้น 1 เอ” จะมีสภาพปาที่ยังอุดมสมบูรณตามที่ปรากฏอยูในป พ.ศ. 2525 และเปนพื้นที่ที่จะตองสงวน
รักษาไวเปนพื้นที่ตนน้ําลําธาร และเปนทรัพยากรปาไมของประเทศ ในขณะที่“พื้นที่ลุมน้ําชั้น 1 บี”
จะมีสภาพปาสวนใหญถูกทําลาย ดัดแปลง หรือเปลี่ยนแปลงไปเพื่อพัฒนาการใชที่ดินรูปแบบอื่นกอนหนา
ป พ.ศ. 2525 และการใชที่ดินรูปแบบตางๆ ที่ดําเนินการไปแลวจะตองมีมาตรการควบคุมเปนพิเศษ
1.2 พื้นที่ลุมน้ําชั้น 2 หมายถึง พื้นที่ลุมน้ําที่มีสภาพเปนพื้นที่ปาปองกัน ปาเพื่อการคาหรือ
ปาเศรษฐกิจ ปกติเปนพื้นที่บนที่สูง มีความลาดชันสูงมาก ดินมีประสิทธิภาพในการยึดเกาะกันสูงกวา

พื้นที่ลุมน้ําชั้นคุณภาพที่ 1 ลักษณะทั่วไปเหมาะสมตอการเปนตนน้ําลําธารในระดับรองลงมา ควรสงวนเก็บ
ไวเปนพื้นที่แหลงตนน้ําลําธาร รักษาไวในรูปแบบของเขตรักษาพันธุสัตวปา อุทยานแหงชาติ
และอาจสามารถอนุญาตใหใชประโยชนเพื่อทํากิจการสําคัญบางอยางได เชน การทําเหมืองแร

1.3 พื้นที่ลุมน้ําชั้น 3 หมายถึง สภาพลุมน้ําที่มีสภาพเปนเชิงเขา ความลาดชันสูง ดินมีลักษณะ
การพังทลายปานกลาง พื้นที่เหมาะสมเปนปาเศรษฐกิจ ทุงหญาเลี้ยงสัตว ปลูกไมผลยืนตน พืชเกษตร
ยืนตนหรือการทําเหมืองแร แตตองมีมาตรการดานการอนุรักษดินและน้ําควบคูกันไปอยางเขมงวด

1.4 พื้นที่ลุมน้ําชั้น 4 หมายถึง พื้นที่ลุมน้ําที่มีสภาพพื้นที่เนินราบ มีความลาดชันปานกลาง
สภาพปาสวนใหญถูกแผวถางเพื่อใชเปนพื้นที่ปลูกพืชไร กําหนดใหมีการปลูกพืชไร ไมผลและทําทุง
หญาเลี้ยงสัตวได สภาพพื้นที่คอนขางราบบางแหงอาจจะมีความลาดชันแตคอนขางนอย การพังทลายของ
หนาดินคอนขางควบคุมไดงายโดยมีพืชคลุมดิน