Page 185 - Phetchaburi

4-23

การจัดการทางดานสิ่งแวดลอมไดดีเพียงใด การประเมินสมรรถนะสภาพแวดลอมจะใช Pressure-State-

Response (PSR) เปนกรอบการทำงานหรือแนวทางที่ใชในการวางแผนพัฒนาสภาพแวดลอม โดยจะมี
การกำหนดตัวชี้วัดขึ้นมา 3 ประเภท คือ
แรงกดดัน (Pressure) ใชอธิบายกิจกรรมตางๆ ของมนุษยที่จะมีผลกระทบตอ

สภาพแวดลอม ที่เปนสาเหตุทำใหทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอมมีสภาพเปลี่ยนแปลงไป ตัวอยางเชน
การคมนาคมขนสง การอุตสาหกรรม/เกษตรกรรม แบบแผนของการใชพลังงานอัตราการขยายตัวของรายได
ความหนาแนนของประชากร ตัวแปรตางๆ เหลานี้จะเปนภาวะกดดันที่ทำใหทรัพยากรธรรมชาติ
ตองรอยหรอและสิ่งแวดลอมตองเสื่อมโทรมลง ตัวอยางเชน การปลอยกาซเรือนกระจกของมนุษยซึ่งมี

ผลกระทบตอสภาพแวดลอม
สถานะภาพ (State) ใชอธิบายสภาพหรือสถานะของสภาพแวดลอมที่ตองการการแกไขหรือ
ปรับปรุงใหดีขึ้น หรือ ลักษณะทางกายภาพของทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอมที่เปลี่ยนแปลงไป
อันเนื่องมาจากปจจัยตางๆ ทั้งจากภาวะกดดัน และการตอบสนอง เชนคุณภาพน้ำ/อากาศ พื้นที่ปา

การพังทลายของหนาดิน ความอุดมสมบูรณของระบบนิเวศ ความเขมขนของกาซเรือนกระจกใน
ชั้นบรรยากาศของโลกซึ่งบงบอกถึงสภาพแวดลอม เปนตน
การตอบสนอง (Response) ใชวัดระดับการตอบสนองของสังคมที่มีตอสถานภาพ
ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม ซึ่งเปนการตอบสนองจากภาครัฐ เอกชน/องคกร และประชาชน

ตัวอยางเชน การออกนโยบายหรือมาตรการตางๆ ของภาครัฐ เพื่อลดปญหาทรัพยากร ธรรมชาติและ
สิ่งแวดลอมไมทางตรงก็ทางออม สิ่งที่มนุษยจะตองกระทำเพื่อแกไขหรือปรับปรุงกิจกรรมเกาๆ ใหดีขึ้น
ตัวอยางเชน การเก็บภาษีกาซเรือนกระจกเพื่อบังคับใหทุกคนลดการปลอยกาซเรือนกระจกตอมาไดมี
การพัฒนาปรับปรุงกรอบการทำงานของ EPA จาก PSR เดิม โดยเพิ่มตัวชี้วัดตัวที่สี่ขึ้นมา คือ ผลกระทบ

(Impact indicators) เรียกวา กรอบแนวคิด Pressure-State-Impact-Response Framework (PSIR) และ
ไดเพิ่มตัวชี้วัดตัวที่หาคือ ตัวขับเคลื่อน (Driver) จากนั้นก็นำเอาตัวชี้วัดทั้งหาประเภทมารวมเขาไวดวยกัน
เรียกวา กรอบแนวคิด Driver-Pressure State-Impact-Response Framework (DPSIR) ซึ่งก็คือการแบง
ตัวชี้วัด แรงกดดัน (Pressure) เดิมออกเปน ตัวขับเคลื่อน (Driver) และ แรงกดดัน (Pressure) และ

แบงตัวชี้วัดสถานะภาพ (State) เดิมออกเปน สถานะภาพ (State) และ ผลกระทบ (Impact) ทั้งนี้ เพื่อให
เห็นขั้นตอนการทำงานที่ชัดเจนขึ้นนั่นเอง
ตัวขับเคลื่อน (Driver) คือ การเปลี่ยนแปลงทางสังคมที่จะมีผลกระทบกับ แรงกดดัน

(Pressure) ตัวขับเคลื่อน เปนสิ่งที่สามารถวัดเปน ปริมาณหรือตัวชี้วัดทางเศรษฐกิจได ตัวอยางเชน
การเติบโตของประชากร, การเติบโตทางเศรษฐกิจ หรือ ความกาวหนาของเทคโนโลยี เปนตน
ผลกระทบ (Impact) คือ ผลลัพธที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดลอม
ตัวอยางเชน การเสื่อมของดินจะทำใหผลผลิตทางการ เกษตรลดต่ำลง เปนตน