Page 125 - Nongbualamphu

ผ-6

ภาคผนวกที่ 2

การก าหนดชั้นคุณภาพลุ่มน้ า

ประเทศไทยมีการก าหนดชั้นคุณภาพลุ่มน้ าหรือการแบ่งเขตพื้นที่ลุ่มน้ าตามลักษณะศักยภาพทาง
อุทกวิทยา และทรัพยากรธรรมชาติที่มีอยู่เพื่อประโยชน์หลักในด้านการจัดการทรัพยากร และสภาพแวดล้อม

อย่างมีประสิทธิภาพ โดยมีหลักเกณฑ์ประกอบการพิจารณา 7 ข้อดังนี้

- สภาพภูมิประเทศ ใช้ลักษณะของแผ่นดิน เช่น แนวบริเวณสันเขา ยอดเขาแหลม ยอดเขามน
หุบเขา หน้าผา เชิงเขา บริเวณกัดลึก ร่องเขา ที่ราบขั้นบันได ที่ราบหรือที่ลุ่ม ซึ่งเป็นผลสืบเนื่องจาก

กระบวนการชะล้างพังทลายในอดีตและมีผลต่อการก าหนดการใช้ประโยชน์ที่ดิน

- ความลาดชัน เป็นศักยภาพที่เกี่ยวข้องกับกระบวนการชะล้างและการสูญเสียหน้าดิน เช่น
ถ้าความลาดชันสูง โอกาสที่มีการพังทลายจะมาก ปริมาณการเคลื่อนย้ายของตะกอนดินก็มีมากตาม

- ความสูงจากระดับน้ าทะเล โดยทั่วไปเมื่อความสูงจากระดับน้ าทะเลมีมาก ความลาดชันของ

พื้นที่จะเพิ่มขึ้นด้วยและมีปริมาณฝนตกมากและนานขึ้น ความสูงจากระดับน้ าทะเลจึงมีอิทธิพลต่อการ
พังทลายของหน้าดิน มีหน่วยที่ยอมรับกันเป็นสากลว่าให้วัดจากระดับน้ าทะเลปกติแล้วใช้ชื่อเรียกว่า

ความสูงจากระดับน้ าทะเลปานกลางมีหน่วยเป็นเมตร
- ลักษณะหิน โดยทั่วไปลักษณะของหินจะเกี่ยวโยงถึงการก าเนิดดินและคุณภาพของน้ าท่า จึงใช้

ชนิดของหิน อายุทางธรณีรวมทั้งคุณสมบัติที่จะแปรสภาพเป็นดินที่มีความยากง่ายต่อการถูกชะล้างพังทลาย

- ลักษณะดิน โดยทั่วไปดินมีความแตกต่างกันไปทั้งด้านเคมี ฟิสิกส์ และชีววิทยาสัมพันธ์ต่อ
การก าหนดชั้นคุณภาพลุ่มน้ า ใช้คุณสมบัติทางดินที่เกี่ยวกับความลึก ความอุดมสมบูรณ์ และความยากง่าย

ต่อการชะล้างพังทลายของชนิดดินที่ปรากฏเป็นส่วนใหญ่ในพื้นที่นั้นๆ
- สภาพของพืชพรรณและป่าไม้ ซึ่งหมายถึงพืชคลุมดินไม่ว่าจะเป็นวัชพืช พืชเกษตร พืชป่าหญ้า

ต้นไม้ที่เหลืออยู่ในปัจจุบันอาจจะพิจารณาจากรายงานของแผนที่ภาพถ่ายทางอากาศจากดาวเทียมที่ส ารวจ

ประจ าปี ซึ่งให้สภาพที่เป็นจริงในปัจจุบันมากที่สุด พืชคลุมดินดังกล่าวจะเกี่ยวพันกับการชะล้างผิวหน้าดิน

1) การก าหนดชั้นคุณภาพลุ่มน้ า

การก าหนดชั้นคุณภาพลุ่มน้ า นอกจากจะก าหนดขอบเขตความเหมาะสมของพื้นที่เป็นหลักและใช้
ลักษณะทางกายภาพเป็นพื้นฐานแล้ว ยังมีการศึกษาข้อมูลด้านอื่นๆ เพิ่มเติมจากข้อมูลเบื้องต้นที่เกี่ยวข้อง

กับสภาพแวดล้อม ซึ่งได้แก่ ปริมาณน้ าป่าไม้ ดิน ตะกอน ข้อมูลเศรษฐกิจและสังคม มาใช้พิจารณาร่วม

เพื่อช่วยให้การก าหนดชั้นคุณภาพลุ่มน้ าสมบูรณ์ยิ่งขึ้นจากหลักเกณฑ์ทั้ง 6 ประการ เมื่อน ามาพิจารณา
กับสภาพพื้นที่แต่ละแห่งของประเทศไทย สามารถจ าแนกได้ 5 ระดับชั้นคุณภาพ โดยให้ความส าคัญ