Page 163 - Land Use Plan of Thailand
P. 163
6-1
บทที่ 6
แผนการใช้ที่ดินของประเทศไทย
สาระส าคัญของบทนี้มี 3 ประเด็น คือ (1) การปริทัศน์และการวิเคราะห์ใช้ระบบ DPSIR
(2) การจัดท าแผนการใช้ที่ดินตามระบบของ FAO (3) แผนการใช้ที่ดิน
6.1 การปริทัศน์และการวิเคราะห์ใช้ระบบ DPSIR
การวางแผนการใช้ที่ดิน เป็นการวิเคราะห์และประเมินข้อมูลทางกายภาพและ ทางเศรษฐกิจสังคม
อย่างเป็นระบบ เพื่อก าหนดวิธีการหรือคาดการณ์การใช้พื้นที่ไว้ล่วงหน้าส าหรับเป็นแนวทางการใช้ประโยชน์
ที่ดินและทรัพยากรอย่างมีประสิทธิภาพ ตรงตามความต้องการของชุมชน สร้างความมั่นคงต่อชีวิตเกษตรกร
ความมั่นคงทางเศรษฐกิจ และความมั่นคงทางสังคมในการน าไปสู่การพัฒนาพื้นที่อย่างยั่งยืน
เครื่องมือที่ใช้ในการวิเคราะห์และประเมินข้อมูลเพื่อช่วยในการตัดสินในการวางแผนการใช้ที่ดิน
ส าหรับก าหนดทิศทางและแนวทางการด าเนินงาน ตลอดจนการก าหนดนโยบายเกี่ยวกับการใช้ที่ดินของ
ประเทศไทยได้ใช้กรอบแนวคิด DPSIR(Driver-Pressure-State-Impact-Responses) กรอบแนวคิดนี้
ได้ถูกพัฒนาขึ้นมาใช้ในการวิเคราะห์ภาพรวมของผลกระทบสิ่งแวดล้อมในระดับประเทศและระดับ
นานาชาติ โดยมีการใช้อย่างแพร่หลาย (Kristensen, 2004)
กรอบแนวคิด DPSIR มีสาระส าคัญคือกิจกรรมของมนุษย์เป็นตัวขับเคลื่อนการสร้างภาวะกดดัน
แก่สิ่งแวดล้อม (Pressure) ส่งผลให้สถานภาพของการใช้ที่ดิน ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
เปลี่ยนแปลงไป (State) การใช้ประโยชนที่ดิน ทรัพยากรดิน สภาพเศรษฐกิจและสังคมที่เปลี่ยนแปลงไป
จึงถูกน ามาใช้ประกอบการตัดสินใจเพื่อก าหนดนโยบายหรือมาตรการในการตอบสนองปัญหา
(Response) ลดผลกระทบ ตลอดจนป้องกันปัญหาที่อาจเกิดขึ้นในอนาคต
แรงขับเคลื่อน (D-Driver)
การเปลี่ยนแปลงทางสังคมที่จะมีผลกระทบกับแรงกดดัน (Pressure) ตัวขับเคลื่อนเป็นสิ่งที่
สามารถวัดได้ในเชิงปริมาณหรือตัวชี้วัดทางเศรษฐกิจ แรงขับเคลื่อนที่มีอิทธิพลมาก เช่น นโยบายชาติ
แผนยุทธศาสตร์ชาติ โลกาภิวัตน์ ค่านิยม วิถีชีวิต
แรงกดดัน (P-Pressure)
ปัจจัยหรือกิจกรรมที่ส่งผลกระทบต่อสถานการณ์และเป็นสาเหตุท าให้การใช้ทรัพยากรธรรมชาติ
เปลี่ยนแปลงไป เช่น การเกษตรกรรม การอุตสาหกรรม การคมนาคมขนส่ง การใช้พลังงาน
ความหนาแน่นของประชากร อัตราการขยายตัวของรายได้ ตัวแปรเหล่านี้เป็นหนึ่งในตัวแปรที่เป็นแรงกดดัน
ต่อการเปลี่ยนแปลงการใช้ที่ดิน
สภาวะ (S-State)
สภาวะหรือสภาพแวดล้อมที่สนใจและอยู่ในขอบเขตหน้าที่และต้องการแก้ไขปรับปรุงให้ดีขึ้น
ใช้อธิบายการเปลี่ยนไปของปัจจัย เช่น การพัฒนาพื้นที่เกษตรกรรมที่มีจ ากัดให้เกิดประโยชน์สูงขึ้น
การปรับเปลี่ยนการผลิตในพื้นที่ไม่เหมาะสม การฟื้นฟูรักษาการพังทลายของหน้าดิน รวมถึงการอนุรักษ์
ดินและน้ าเพื่อรักษาความอุดมสมบูรณ์ของระบบนิเวศและทรัพยากร
