Page 62 - เขตการใช้ที่ดินพืชเศรษฐกิจข้าวนาปรัง

2-46

5
พ.ศ. 2561/62 ร้อยละ 41 เป็นผลจากปัญหาภาวะภัยแล้ง นอกจากนี้ ผลผลิตข้าวในฤดูการผลิต
พ.ศ. 2563/64 คาดว่าจะสูงกว่าปี พ.ศ. 2562/63 กว่าร้อยละ 17 ขณะที่ผลผลิตปี 2562/63 ลดลงจาก
ปี 2561/62 ร้อยละ 12 ซึ่งเป็นผลจากความแปรปรวนของสภาพอากาศที่ส่งผลให้ผลผลิตข้าวนาปีและนาปรัง
โดยรวมลดลง ทั้งนี้ คาดหมายว่าความแปรปรวนของอากาศจากภาวะภัยแล้งและน้ าท่วม ท าให้ผลผลิตข้าวนา

ปี พ.ศ. 2562/63 ลดลงร้อยละ 1 จากปี 2561/62 ในพื้นที่ปลูกภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ซึ่งเป็นพื้นที่ปลูกข้าว
หลักของประเทศ ส าหรับผลผลิตข้าวนาปรัง ปี พ.ศ. 2562/63 ข้อมูลซึ่งรายงานในเดือนพฤศจิกายน 2562 –
กุมภาพันธ์ 2563 มีปริมาณลดลงจากช่วงเดียวกันในปี 2561/62 ร้อยละ 45 โดยเฉพาะพื้นที่ปลูกหลักคือ
6
ภาคเหนือตอนล่างและภาคกลางตอนบน
2.7.6 แนวทางด้าเนินการด้านการปล่อยก๊าซเรือนกระจกจากกิจกรรมการปลูกข้าว

กระบวนการปลูกข้าวของเกษตรกรไทยโดยมากจะใช้ระบบที่มีน้ าขัง ซึ่งท าให้ปริมาณ
ออกซิเจนในดินถูกจ ากัด และเป็นสภาวะที่เอื้อต่อการท างานของจุลินทรีย์กลุ่มที่ไม่ใช้อากาศ เกิดการย่อย
สลายอินทรีย์วัตถุในนาข้าวในสภาวะไร้อากาศโดยจุลินทรีย์ที่ไม่ใช้ออกซิเจน จึงเกิดการผลิตและปล่อยก๊าซ

มีเทน (CH4) จากพื้นที่ปลูกข้าว การศึกษาวิจัยการปล่อยก๊าซเรือนกระจก (Greenhouse Gases Emissions)
ของประเทศไทย ปี พ.ศ. 2537 รายงานว่าประเทศไทยมีการปล่อยก๊าซมีเทน ปริมาณ 3.16 ล้านตัน ซึ่ง
สัดส่วนร้อยละ 91 ของปริมาณดังกล่าว ปลดปล่อยมาจากภาคเกษตร โดยนาข้าวปล่อยก๊าซมีเทนคิดเป็น
สัดส่วนร้อยละ 74 ของปริมาณการปลดปล่อยทั้งหมด นอกจากนี้ รายงานการปล่อยก๊าซมีเทนจากการปลูก

ข้าวนาปรัง ปี พ.ศ. 2564 ปริมาณ 205.2 ล้านต้น โดยก๊าซมีเทนเป็นก๊าซเรือนกระจกที่มีศักยภาพการท าให้
เกิดภาวะโลกร้อน (Global Warming Potential: GWP) มากกว่าก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ (CO2) ถึง 28 เท่า
มีการประเมินว่าพื้นที่นา 1 ไร่ อาจก่อให้เกิดก๊าซมีเทนได้ 10-1,000 ตัน
นอกจากนี้ ได้มีงานวิจัยซึ่งยืนยันว่าสภาพบรรยากาศที่มีก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์อย่าง

เข้มข้น ส่งผลให้เกิดปรากฏการณ์เรือนกระจก (Greenhouse Effect) และภาวะโลกร้อน (Global
Warming) จะเป็นปัจจัยส าคัญให้ผลผลิตข้าวมีคุณค่าทางโภชนาการลดลง โดยเฉพาะข้าวปลูกใหม่และ
พืชอาหารหลักอื่น ๆ จะสูญเสียสารอาหาร วิตามิน และแร่ธาตุส าคัญในปริมาณมาก ได้แก่ วิตามินบี-1
บี-2 บี-5 บี-9 โปรตีน ธาตุเหล็ก และสังกะสี ซึ่งเป็นผลจากภาวะผิดปกติในกระบวนการสังเคราะห์แสง

กล่าวคือ การดึงก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ซึ่งมีอยู่เข้มข้นในบรรยากาศ จะมีสัดส่วนมากเกินกว่าระบบเผา
ผลาญที่พืชจะรับได้ ท าให้ปริมาณคาร์บอนที่สะสมในเมล็ดข้าวมีมาก ในขณะรากข้าวจะมีศักยภาพการ
ดึงสารอาหารจากดินซึ่งเป็นที่มาของวิตามินและแร่ธาตุน้อยลง ดังนั้น ประชากรโลกซึ่งบริโภคข้าวเป็น

อาหารหลัก โดยเฉพาะคนยากจนจะมีโอกาสได้รับผลกระทบจากกรณีดังกล่าวนี้เป็นล าดับแรก
นอกจากนี้ การที่ปริมาณโฟเลตหรือวิตามินบี-9 ในข้าวซึ่งลดลงมากที่สุดถึง 30% จะส่งผลกระทบต่อ
มารดาและทารกในครรภ์ เนื่องจากโฟเลตเป็นสารอาหารส าคัญที่ช่วยให้ทารกเจริญเติบโตอย่างสมบูรณ์
และไม่พิการ
จากที่กล่าวข้างต้น แนวคิดการท านารูปแบบสลับเปียกสลับแห้งจึงได้รับการพัฒนา เพื่อ

เป็นกลไกช่วยลดก๊าซมีเทนจากนาข้าว ซึ่งจะส่งผลต่อการลดปริมาณน้ าใช้ในกระบวนการผลิตข้าวไทย
จะช่วยประหยัดน้ าและลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกจากการปลูกข้าวในคราวเดียว สอดคล้องกับทั้ง

5 United State Department of Agriculture (USDA), Foreign Agricultural Service, 13 March 2020
6 USDA, Foreign Agricultural Service, 13 March 2020