Page 7 - การใช้ข้อมูลสำรวจระยะไกลเพื่อศึกษาความอุดมสมบูรณ์ของดินในพื้นที่เสี่ยง การเป็นดินกรดและดินเค็ม ภาคกลางของประเทศไทย

1

บทที่ 1
บทน า

1.1 หลักการและเหตุผล

ดินเป็นทรัพยากรที่มีความส าคัญต่อเศรษฐกิจ โดยเฉพาะประเทศไทยซึ่งยังคงต้องใช้ที่ดินเพื่อ
ประกอบการเกษตรอันเป็นอาชีพพื้นฐาน เนื่องจากดินเป็นปัจจัยหลักที่จ าเป็นต่อการเจริญเติบโตของพืช

เป็นแหล่งให้ธาตุอาหารและน้ าแก่พืช เป็นที่ยึดเกาะของรากให้พืชทรงตัวอยู่ได้ และเป็นที่อยู่อาศัยของสิ่งมีชีวิต
ในระบบนิเวศ ยิ่งไปกว่านั้นดินยังเป็นที่มาของปัจจัยสี่ส าหรับมนุษย์ ได้แก่ อาหาร เครื่องนุ่งห่ม ยารักษาโรค
และที่อยู่อาศัยซึ่งก่อให้เกิดวัฒนธรรมและอารยธรรมของชุมชนต่างๆ มากมาย (Dhayalan, 2016) ความอุดม
สมบูรณ์ของดิน (Soil Fertility) คือ สมบัติดินในการให้ธาตุอาหารที่จ าเป็นต่อการเจริญเติบโตของพืชในปริมาณ

และอัตราส่วนที่เหมาะสม ดินที่มีความอุดมสมบูรณ์สูงจะเอื้อต่อการเจริญเติบโตของพืชอย่างเพียงพอ ทั้งในด้าน
ขององค์ประกอบ ชนิดและปริมาณของแร่ธาตุ รวมถึงสถานะของสารอาหารต่าง ๆ ที่ปรากฏอยู่ในดิน จึงนับเป็น
ตัวชี้วัดถึงผลิตภาพดิน (Soil Productivity) หรือความสามารถในการให้ผลผลิตของพืช คุณลักษณะความอุดม

สมบูรณ์ของดินมีระดับและรูปแบบที่แตกต่างกันซึ่งแปรผันเชิงพื้นที่และเวลาในพื้นที่ พืชต่างชนิดกัน
อาจจะต้องการความอุดมสมบูรณ์ของดินต่างกัน ความอุดมสมบูรณ์ของดินถูกก าหนดจากเกณฑ์ต่างๆ ได้แก่
ความสามารถที่จะปลดปล่อยธาตุอาหารที่จ าเป็นต่อ การเจริญเติบโตของพืชได้สูง สมบัติทางกายภาพต่าง ๆ
ของดินเหมาะสมต่อการเจริญเติบโตของพืช และการมีหรือไม่มีสารประกอบอินทรีย์และอนินทรีย์ที่จะเป็นพิษต่อ
กองจ าแนกที่ดิน กรมพัฒนาที่ดินได้ระบุว่า การน าผลวิเคราะห์ดินทุกอย่างมาใช้ในการคาดคะเนความอุดม

สมบูรณ์ของดินนั้นเป็นไปได้ยาก จึงมักเลือกเฉพาะสมบัติทางเคมีที่ส าคัญ ๆ เช่น ความเป็นกรดเป็นด่างของดิน
ปริมาณอินทรียวัตถุ ปริมาณฟอสฟอรัสที่เป็นประโยชน์ ปริมาณโพแทสเซียมที่เป็นประโยชน์ ค่าความจุในการ
แลกเปลี่ยนประจุบวก และปริมาณธาตุที่เป็นด่างที่ดินดูดยึดไว้ เป็นต้น สมบัติทางเคมีดินเป็นคุณสมบัติของดิน

ซึ่งเป็นสิ่งที่ไม่สามารถจะตรวจสอบได้ด้วยความรู้สึก การเห็นด้วยตา และสัมผัสด้วยมือ แต่ต้องอาศัยวิธีการ
วิเคราะห์หรือกระบวนการทางเคมีเป็นเครื่องชี้บอก เนื่องจากการปฏิบัติงานด้านเก็บตัวอย่างและวิเคราะห์ใน
ห้องปฏิบัติการ ทั้งต้นทุน ระยะเวลา และแรงงานที่ต้องใช้ค่อนข้างสูงโดยเฉพาะการวิเคราะห์ดินรายแปลง
การสร้างแบบจ าลองการคาดการณ์ในการวินิจฉัยเชิงพื้นที่ของคุณลักษณะความอุดมสมบูรณ์ของดิน จึงเป็นความ

ท้าทายและความก้าวหน้า ส าหรับการท าการเกษตรแบบแม่นย า (Molin and Tavares, 2019; Singh et al., 2018)
ท าให้สามารถท าการเกษตรแบบเข้มข้นและแม่นย ายิ่งขึ้น แต่อย่างไรก็ตามการท าการเกษตรแบบแม่นย า
ต้องมีแผนที่ดินที่มีรายละเอียดมากขึ้นสามารถใช้ในการจัดโซนการจัดการได้อย่างมีประสิทธิภาพ
เทคโนโลยีระยะไกล หรือรีโมทเซนซิง เป็นที่รู้จักในวงกว้างว่าเป็นวิทยาศาสตร์ที่ศึกษาการตอบสนองของ

ปฏิกิริยาของคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้ากับวัตถุภาคพื้นดิน การสะท้อนสะท้อนกลับของคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าของดิน
สามารถใช้ในการประมาณค่าสมบัติดินได้อย่างรวดเร็วโดยไม่ท าลายคุณสมบัติทางกายภาพ เคมี และชีวภาพ
ของดิน การใช้ดาวเทียมหรือภาพถ่ายทางอากาศช่วยลดเวลาที่ใช้ในการส ารวจดินการวิเคราะห์ดิน ระยะเวลาการ
ท าแผนที่และค่าใช้จ่ายในการด าเนินการ