Page 74 - รายงานแผนการใช้ที่ดินน้ำแม่สรวย
P. 74
3-28
3.1.2 ทรัพยากรน ้า
1) ล าน ้าธรรมชาติที่ส าคัญ
ในลุ่มน ้าสาขาน ้าแม่สรวย มีล าน ้าตามธรรมชาติที่ส าคัญ แยกเป็นล าน ้าสายหลักและ
ล าน ้าสายรอง (รูปที่ 3-3) มีรายละเอียดดังนี้
แม่น ้าสายหลัก ได้แก่ น ้าแม่สรวย
แม่น ้าสายรอง ได้แก่ ห้วยน ้ากา ห้วยโมง ห้วยม่วง น ้าห้วยวารี ห้วยไคร้ น ้าห้วยกล้า
ห้วยโปงสะล า ห้วยน ้ามา และห้วยจานเหล็ก
2) ลักษณะทางกายภาพของลุ่มน ้า
(1) รูปร่าง การค านวณหารูปร่างของลุ่มน ้า มี 2 วิธี คือ
(1.1) ฟอร์มแฟคเตอร์ (Form Factor, FF) คือ อัตราส่วนระหว่างความกว้างต่อความ
ยาวเฉลี่ยของลุ่มน ้า ถ้าค่า FF เท่ากับ 1 รูปร่างของลุ่มน ้านั้นจะเป็นวงกลม ถ้ามีค่าเกิน 1 จะมีรูปร่างคล้าย
พัดและถ้ามีค่าน้อยกว่า 1 จะมีรูปร่างคล้ายสี่เหลี่ยม ซึ่งสามารถเขียนสมการค านวณค่า FF ได้ดังนี้
(1.2) ส ัม ป ร ะ ส ิท ธิ์ค ว าม ห น าแ น ่น (Compactness coefficient, Kc)
คือ อัตราส่วนระหว่างเส้นล้อมรอบพื้นที่ลุ่มน ้า (perimeter) ต่อเส้นรอบวงของวงกลมที่มีเนื้อที่เท่ากับเนื้อ
ที่ลุ่มน ้า ซึ่งสามารถเขียนสมการค านวณค่า Kc ได้ดังนี้
Kc = . 0 28 P
A
โดย P = ความยาวเส้นล้อมรอบพื้นที่ลุ่มน ้า (กิโลเมตร)
A = เนื้อที่ลุ่มน ้า (ตารางกิโลเมตร)
ค่า Kc มีค่าต ่าสุดได้เท่ากับ 1 ซึ่งรูปร่างของลุ่มน ้านั้นจะเป็นวงกลม ค่า Kc เพิ่มมากขึ้น
รูปร่างของลุ่มน ้าจะมีลักษณะผิดปกติไม่ใช่วงกลม
จากการค านวณค่าฟอร์มแฟคเตอร์ และค่าสัมประสิทธิ์ความหนาแน่น พบว่าลุ่มน ้าสาขา
น ้าแม่สรวย มีค่าฟอร์มแฟคเตอร์ (FF) เท่ากับ 0.31 และค่าสัมประสิทธิ์ความหนาแน่น (Kc) เท่ากับ
0.44 ดังนั้นลุ่มน ้าสาขาน ้าแม่สรวยจึงมีรูปร่างคล้ายสี่เหลี่ยม (Retangular-shaped basin) และมีรูปแบบ
ของล าน ้าเป็นแบบ Dendritic ซึ่งล าน ้าจะแตกกิ่งก้านสาขาคล้ายเส้นใบของใบไม้มีทิศทางไม่แน่นอน เป็นล า
น ้าสายสั้นๆ แจกจ่ายน ้าอยู่เป็นจ านวนมากทุกทิศทาง
(2) ความหนาแน่นของการระบายน ้ า (Drainage density, Dd) เป็ นความสามารถ
หรือประสิทธิภาพในการระบายน ้าของลุ่มน ้า ในกรณีที่มีเนื้อที่ลุ่มน ้าเท่ากัน โดยทั่วไป ลุ่มน ้าที่มี
ความยาวของล าน ้ามาก จะมีความสามารถในการระบายน ้าได้ดีกว่าลุ่มน ้าที่มีล าน ้าน้อย ค่า Dd ค านวณ
L
จากสมการ Dd =
A
