Page 84 - Mae Klong Basin

3-50

(1.2) แบบจำลองปริมาณฝนใชการ (Effective Rainfall Model) ฝนใชการ

หมายถึง ฝนที่พืชสามารถนําไปใชประโยชนได ปริมาณฝนใชการของพืชแตละชนิดจะแตกตางกัน
ตามชนิดของพืชและวิธีการใหน้ำ เชน ฝนใชการของขาวเปนสวนของปริมาณน้ำฝนที่ขังอยูในแปลงนา
ในระดับที่ไมเปนอันตรายแกตนขาว สวนฝนใชการของพืชไรหรือพืชอื่นเปนสวนของปริมาณน้ำฝนที่ซึมอยู

ในเขตรากพืชและพืชสามารถดูดไปใชได แบบจําลองปริมาณฝนใชการเปนแบบจําลองที่ใชวิเคราะห
ประเมินปริมาณฝนที่สามารถนํามาใชแทนน้ำจากชลประทาน ซึ่งขึ้นอยูกับปจจัยที่สําคัญคือ ปริมาณฝน
ที่ตกในแตละชวงเวลา ปริมาณการใชน้ำของพืช และความสูงของคันนา กลาวคือ หากเกษตรกรนิยมเก็บ
น้ำชลประทานไวในแปลงนาที่ระดับต่ำ เมื่อฝนตกลงมาจะสามารถเก็บน้ำฝนไวในแปลงนาไดมาก เปนตน

ดังนั้นในสัปดาหที่มีปริมาณฝนตกนอย รอยละของฝนใชการจะสูงกวาสัปดาหที่มีฝนตกมาก
และยังขึ้นอยูกับปริมาณฝนที่ตกในสัปดาหกอน ๆ อีกดวย
ผลการประเมินปริมาณฝนใชการโดยแบบจําลองดังกลาว มีคาปริมาณน้ำฝนใชการรายวัน
แลวจึงนํามารวมกันเปนรายสัปดาหหรือรายเดือน เพื่อใชเปนขอมูลนําเขาแบบจําลองความตองการน้ำ

โดยกําหนดใหมีคาระดับน้ำฝนใชการสามารถถึงระดับน้ำในแปลงเพาะปลูก โดยแบงออกเปน 3 ระดับ คือ
ระดับน้ำในแปลงที่ความจุต่ำสุด (STMIN) ระดับน้ำในแปลงนาที่ความจุหลังการใหน้ำ (STO) และระดับน้ำใน
แปลงนาที่ความจุสูงสุด (STMAX)
(1.3) ปริมาณน้ำเตรียมแปลง การปลูกขาวตองการปริมาณน้ำจํานวนหนึ่ง

เพื่อใชในการเตรียมแปลงทั้งในฤดูฝนและฤดูแลง ซึ่งการปลูกพืชชนิดอื่นตองการนอยมาก
และปริมาณน้ำสวนนี้จะแปรผันกับปจจัยที่สําคัญ ไดแก คุณสมบัติทางกายภาพของดิน ความชื้นของดิน
ชนิดของดิน ความสามารถการระเหยของน้ำ วิธีและระยะเวลาในการเตรียมแปลง ปริมาณน้ำเตรียมแปลง
มีคาประมาณ 200-300 มิลลิเมตร ระยะเวลาในการเตรียมแปลงสําหรับนาขาว 1 ไรเทากับ 2-3 สัปดาห

(1.4) ปริมาณน้ำซึมลงไปในดิน การปลูกขาวจําเปนตองมีน้ำขังอยูในแปลงนาในระดับ
ที่เหมาะสม ดังนั้นจะมีปริมาณน้ำสวนหนึ่งที่ซึมเลยเขตรากพืชลงไปในดิน ซึ่งพืชไมสามารถนํามาใช
ประโยชนได ปริมาณน้ำซึมลงในดินขึ้นอยูกับองคประกอบและปจจัยที่สําคัญ ไดแก คุณสมบัติของดิน
วิธีการเตรียมแปลง ความสูงของน้ำที่ขังในแปลงนา และระดับน้ำใตดิน ซึ่งพิจารณากําหนดใหปริมาณน้ำ

ที่ซึมลงในดินประมาณ 1.0-3.0 มิลลิเมตรตอวัน
(1.5) ประสิทธิภาพการชลประทาน ประสิทธิภาพการชลประทานเปนคาดัชนีชี้วัด
ปริมาณน้ำชลประทานที่ตองการ ซึ่งปริมาณน้ำชลประทานดังกลาวควรมากกวาปริมาณความตองการใชน้ำ

ของพืชที่แปลงเพาะปลูก ทั้งนี้เพื่อทดแทนปริมาณน้ำที่สูญเสียระหวางทางลําเลียงน้ำและที่สูญเสียใน
กระบวนการใชน้ำ สําหรับโครงการนี้กําหนดประสิทธิภาพการชลประทานเทากับรอยละ 55
(1.6) ความตองการน้ำชลประทาน (Irrigation Demand) แบบจําลองความ
ตองการน้ำชลประทาน (Irrigation Demand Model) ใชวิเคราะหประเมินและจําลองความตองการน้ำ
ชลประทานรายสัปดาห หรือปริมาณน้ำที่ตองการบริเวณอาคารบังคับน้ำปากคลองสงน้ำ เพื่อใหสามารถ

ลําเลียงน้ำไปถึงแปลงเพาะปลูกดวยปริมาณน้ำที่เพียงพอ สําหรับการเพาะปลูกขาว พืชไรพืชผัก หรืออื่น ๆ
ตามคําจํากัดความดังนี้

ปริมาณการใชน้ำของพืช+การรั่วซึมบนแปลง−ฝนใชการ
ปริมาณความตองการน้ำชลประทาน =
ประสิทธิภาพการชลประทาน

กองนโยบายและแผนการใชที่ดิน กรมพัฒนาที่ดิน