Page 232 - Chumphon

ผ-4

ภาคผนวกที่ 2

การกำหนดชั้นคุณภาพลุมน้ำ

ประเทศไทยมีการกำหนดชั้นคุณภาพลุมน้ำหรือการแบงเขตพื้นที่ลุมน้ำตามลักษณะศักยภาพทาง
อุทกวิทยา และทรัพยากรธรรมชาติที่มีอยู เพื่อประโยชนหลักในดานการจัดการทรัพยากร และ

สภาพแวดลอมอยางมีประสิทธิภาพ โดยมีหลักเกณฑประกอบการพิจารณา 7 ขอดังนี้
- สภาพภูมิประเทศ ใชลักษณะของแผนดิน เชน แนวบริเวณสันเขา ยอดเขาแหลม ยอดเขามน
หุบเขา หนาผา เชิงเขา บริเวณกัดลึก รองเขา ที่ราบขั้นบันได ที่ราบหรือที่ลุม ซึ่งเปนผลสืบเนื่องจาก
กระบวนการชะลางพังทลายในอดีตและมีผลตอการกำหนดการใชประโยชนที่ดิน

- ความลาดชัน เปนศักยภาพที่เกี่ยวของกับกระบวนการชะลางและการสูญเสียหนาดิน เชน
ถาความลาดชันสูง โอกาสที่มีการพังทลายจะมาก ปริมาณการเคลื่อนยายของตะกอนดินก็มีมากตาม
- ความสูงจากระดับน้ำทะเล โดยทั่วไปเมื่อความสูงจากระดับน้ำทะเลมีมาก ความลาดชันของ

พื้นที่จะเพิ่มขึ้นดวยและมีปริมาณฝนตกมากและนานขึ้น ความสูงจากระดับน้ำทะเลจึงมีอิทธิพลตอการ
พังทลายของหนาดิน มีหนวยที่ยอมรับกันเปนสากลวาใหวัดจากระดับน้ำทะเลปกติแลวใชชื่อเรียกวา
ความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลางมีหนวยเปนเมตร
- ลักษณะหิน โดยทั่วไปลักษณะของหินจะเกี่ยวโยงถึงการกำเนิดดินและคุณภาพของน้ำทา จึงใช
ชนิดของหิน อายุทางธรณีรวมทั้งคุณสมบัติที่จะแปรสภาพเปนดินที่มีความยากงายตอการถูกชะลาง

พังทลาย
- ลักษณะดิน โดยทั่วไปดินมีความแตกตางกันไปทั้งดานเคมี ฟสิกส และชีววิทยาสัมพันธตอการ
กำหนดชั้นคุณภาพลุมน้ำ ใชคุณสมบัติทางดินที่เกี่ยวกับความลึก ความอุดมสมบูรณ และความยากงายตอ

การชะลางพังทลายของชนิดดินที่ปรากฏเปนสวนใหญในพื้นที่นั้น ๆ
- สภาพของพืชพรรณและปาไม ซึ่งหมายถึงพืชคลุมดินไมวาจะเปนวัชพืช พืชเกษตร พืชปา
หญา ตนไมที่เหลืออยูในปจจุบันอาจจะพิจารณาจากรายงานของแผนที่ภาพถายทางอากาศจาก
ดาวเทียมที่สำรวจประจำป ซึ่งใหสภาพที่เปนจริงในปจจุบันมากที่สุด พืชคลุมดินดังกลาวจะเกี่ยวพันกับ

การชะลางผิวหนาดิน

1. การกำหนดชั้นคุณภาพลุมน้ำ
การกำหนดชั้นคุณภาพลุมน้ำ นอกจากจะกำหนดขอบเขตความเหมาะสมของพื้นที่เปนหลักและใช
ลักษณะทางกายภาพเปนพื้นฐานแลว ยังมีการศึกษาขอมูลดานอื่น ๆ เพิ่มเติมจากขอมูลเบื้องตนที่
เกี่ยวของกับสภาพแวดลอม ซึ่งไดแก ปริมาณน้ำปาไม ดิน ตะกอน ขอมูลเศรษฐกิจและสังคม

มาใชพิจารณารวมเพื่อชวยใหการกำหนดชั้นคุณภาพลุมน้ำสมบูรณยิ่งขึ้นจากหลักเกณฑทั้ง 6 ประการ
เมื่อนำมาพิจารณากับสภาพพื้นที่แตละแหงของประเทศไทย สามารถจำแนกได 5 ระดับชั้นคุณภาพ
โดยใหความสำคัญเรียงลำดับกันไป เพื่อเปนเครื่องมือชวยควบคุมระบบนิเวศและการใชประโยชนที่ดินใน

แตละชั้นคุณภาพลุมน้ำ ซึ่งแตละชั้นคุณภาพมีลักษณะพื้นฐานดังนี้