Page 55 - khonkaen

3-9

3.1.3 การประเมินคุณภาพที่ดิน

การประเมินคุณภาพที่ดิน เป็นการพิจารณาศักยภาพของหน่วยทรัพยากรที่ดิน
ต่อการใช้ประโยชน์ที่ดินประเภทต่าง ๆ ในระดับการจัดการที่แตกต่างกัน ซึ่งเป็นขั้นตอนที่ส้าคัญ
ของการวางแผนการใช้ที่ดิน ที่สามารถบ่งชี้หรือเปรียบเทียบการก้าหนดการใช้ที่ดิน ในกิจกรรมต่าง ๆ

ให้เหมาะสมต่อการใช้ประโยชน์ รวมทั้งจะได้ทราบถึงว่ามีข้อจ้ากัดในการใช้ประโยชน์มากน้อยเพียงใด
1) การก้าหนดคุณภาพที่ดิน
การประเมินคุณภาพที่ดินตามหลักการของ FAO framework ได้ก้าหนด
คุณภาพที่ดินที่จะน้ามาประเมิน 25 ปัจจัย โดยการประเมินคุณภาพที่ดินเพื่อวางแผนการใช้ที่ดิน
จังหวัดขอนแก่น ได้พิจารณาปัจจัยคุณภาพที่ดินเพียงบางปัจจัย โดยขึ้นอยู่กับความพร้อมของข้อมูล

ความแตกต่างของภูมิภาค และระดับความรุนแรงของคุณลักษณะดินที่มีผลต่อผลผลิต ตลอดจนชนิด
ของพืช และความเป็นประโยชน์ที่ดิน (Land Use Requirement) ดังนั้น คุณภาพที่ดิน (Land Qualities)
ที่น้ามาใช้มีดังนี้

1.1) ความชุ่มชื้นที่เป็นประโยชน์ต่อพืช (Moisture availability: m) คุณลักษณะ
ที่ดินที่เป็นตัวแทน ได้แก่ ปริมาณน้้าฝนเฉลี่ยในรอบปี และลักษณะเนื้อดิน
1 . 2) ความเป็นประโยชน์ของออกซิเจนต่อรากพืช (Oxygen availability: o)
คุณลักษณะที่ดินที่เป็นตัวแทน ได้แก่ สภาพการระบายน้้าของดิน (drainage) ทั้งนี้โดยทั่วไปรากพืช

ต้องการออกซิเจนในขบวนการหายใจ ซึ่งการระบายน้้าจะมีผลต่อการถ่ายเทอากาศในดิน
1.3) ความจุในการดูดยึดธาตุอาหาร (nutrient retention capacity: n) คุณลักษณะ
ที่ดินที่เป็นตัวแทน ได้แก่ ความอิ่มตัวด้วยด่าง (Base Saturation; BS) และความจุในการแลกเปลี่ยน
ประจุบวก (Cation Exchange Capacity; CEC)

1 . 4) สภาวะการหยั่งลึกของราก (rooting conditions: r) คุณลักษณะที่ดินที่เป็น
ตัวแทน ได้แก่ ความลึกของดิน (soil depth)
1.5) การมีเกลือมากเกินไป (Excess of salts: x) คุณลักษณะที่ดินที่เป็นตัวแทน
ได้แก่ ค่าการน้าไฟฟ้าของดิน

1.6) ศักยภาพการใช้เครื่องจักร (Potential for mechanization: w) คุณลักษณะที่ดินที่
เป็นตัวแทน ได้แก่ ความลาดชันของพื้นที่ (slope)
1.7) ความเสียหายจากการกัดกร่อน (Erosion hazard: e) คุณลักษณะที่ดินที่เป็น

ตัวแทน ได้แก่ ความลาดชันของพื้นที่ พื้นที่ที่มีความลาดชันสูงโอกาสที่ดินจะถูกกัดกร่อนก็เป็นไปได้ง่าย
2) การจ้าแนกความเหมาะสมของที่ดิน
จากหลักการของ FAO framework ได้จ้าแนกอันดับความเหมาะสมของที่ดิน
สอดคล้องกับระดับความต้องการปัจจัยคุณภาพที่ดินของแต่ละประเภทการใช้ประโยชน์ที่ดิน และ
จัดอันดับความเหมาะสมของที่ดินเป็น 2 อันดับ (Order) คือ อันดับที่เหมาะสม (Suitable order, S)

และอันดับที่ไม่เหมาะสม (Not suitable order, N) เมื่อจ้าแนกอันดับความเหมาะสมแล้ว ยังสามารถ
แบ่งชั้นระดับความเหมาะสมในการท้าการเกษตรได้ เป็น 3 ชั้น (Class) ได้แก่ ชั้นที่มีความเหมาะสมสูง
(Highly suitable, S1) ชั้นที่มีความเหมาะสมปานกลาง (Moderately suitable, S2) และชั้นที่มี

ความเหมาะสมเล็กน้อย (Marginally suitable, S3) ซึ่งในแต่ละชั้นความเหมาะสมยังสามารถ

แผนการใช้ที่ดินจังหวัดขอนแก่น กองนโยบายและแผนการใช้ที่ดิน