Page 11 - land use change
P. 11
1
บทที่ 1
บทน ำ
1.1 หลักกำรและเหตุผล
ปัจจุบันปัญหาการใช้ที่ดิน เกิดจากกิจกรรมของมนุษย์ที่น าเอาทรัพยากรธรรมชาติมาใช้
เพื่อสนองความต้องการขั้นพื้นฐานของมนุษย์ เช่น การใช้ที่ดินเป็นที่อยู่อาศัย การแผ้วถางพื้นที่ป่าไม้
เพื่อเป็นพื้นที่ท าเกษตรกรรมและอุตสาหกรรม เป็นต้น การเพิ่มขึ้นของจ านวนประชากรและ
การขยายตัวทางด้านเศรษฐกิจท าให้มีความต้องการใช้ที่ดินเพิ่มมากขึ้น เกิดการใช้ที่ดินไม่เหมาะสม
กับศักยภาพและสมรรถนะของที่ดิน ส่งผลต่อทรัพยากรธรรมชาติต่าง ๆ ได้แก่ ดิน น้ า ป่าไม้ และ
สิ่งมีชีวิตในพื้นที่ลุ่มน้ า ซึ่งการศึกษาการใช้ที่ดินเป็นหลักการข้อแรกของการจัดการลุ่มน้ าที่นักจัดการ
ลุ่มน้ าส่วนใหญ่ให้ความส าคัญมาก เนื่องจากการใช้ที่ดินและการเปลี่ยนแปลงการใช้ที่ดินส่งผลกระทบ
ต่อการกระบวนการทางอุทกวิทยา (เกษม, 2539)
ลุ่มน้ าสาขาแม่น้ ายมตอนบน เป็นพื้นที่หนึ่งที่มีปัญหาการเกิดอุทกภัยและภัยแล้งเป็นประจ า
ทุกปีและในปัจจุบัน พบว่า มีการเปลี่ยนแปลงการใช้ที่ดินพื้นที่ป่าไม้บนชั้นคุณภาพลุ่มน้ าชั้นที่ 1 และ 2
เพื่อท าการเกษตรเพิ่มมากขึ้น เพื่อให้ทราบถึงลักษณะการใช้ที่ดิน และแนวโน้มการเปลี่ยนแปลงการ
ใช้ที่ดินในพื้นที่ลุ่มน้ า การศึกษาครั้งนี้จึงประยุกต์ใช้โปรแกรมทางด้านระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์
และน าแบบจ าลอง Dyna-CLUE ซึ่งเป็นเครื่องมือที่มีผู้ใช้ในหลากหลายประเทศ โดยสามารถจ าลอง
สถานการณ์การเปลี่ยนแปลงการใช้ที่ดิน ร่วมกับโปรแกรมทางด้านระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์
สามารถแสดงผลลัพธ์ได้ทั้งในเชิงปริมาณและเชิงพื้นที่ ท าให้ทราบขนาดของพื้นที่ รูปแบบการใช้ที่ดิน
ตลอดจนต าแหน่งของพื้นที่ที่มีการเปลี่ยนแปลงรูปแบบการใช้ที่ดินและมีความแม่นย าในการ
คาดการณ์การใช้ที่ดินมากกว่าร้อยละ 90 (Behera et al., 2018) จึงท าให้แบบจ าลองมีความเหมาะสม
ในการใช้เป็นเครื่องมือเพื่อก าหนดแนวทางและมาตรการการใช้ที่ดิน เพราะผู้ใช้สามารถจ าลอง
สถานการณ์การใช้ที่ดิน ก าหนดปัจจัยที่มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงการใช้ที่ดินเพื่อน าเข้าแบบจ าลอง
อีกทั้งยังสามารถสร้างทางเลือกหรือแนวทางในการใช้ที่ดินได้อีกทางหนึ่ง ผลของการศึกษานี้ สามารถ
น าไปใช้เป็นข้อมูลพื้นฐานในการพิจารณาเพื่อตัดสินใจการใช้ที่ดิน การวางแผนการใช้ที่ดินในบริเวณ
ลุ่มน้ าสาขาแม่น้ ายมตอนบนให้เหมาะสม ตลอดจนป้องกันปัญหาการใช้ที่ดินและทรัพยากรในพื้นที่
ลุ่มน้ าที่อาจเกิดขึ้นได้ในอนาคตต่อไป
