Page 101 - Sa Kaeo
P. 101
4-13
4.3 การวิเคราะห์พื้นที่โดยใช้ DPSIR
สำหรับการวิเคราะห์เพื่อกำหนดแผนการใช้ที่ดินจังหวัดสระแก้ว ได้ใช้กรอบแนวคิด DPSIR เป็น
กรอบแนวคิดที่ถูกพัฒนาขึ้นมาใช้ในการวิเคราะห์ถึงปัญหา ผลกระทบ ในสิ่งแวดล้อมที่เป็นปัจจัยหลัก
อันจะส่งผลกระทบต่อประชาชนและผู้ใช้ที่ดิน เป็นการวิเคราะห์ภาพรวมที่มีการใช้อย่างแพร่หลาย
กรอบแนวคิด DPSIR มีสาระสำคัญ คือ กิจกรรมองมนุษย์เป็นตัวขับเคลื่อน (Driver)ในการสร้างภาวะ
กดดันแก่สิ่งแวดล้อม (Pressure) ส่งผลให้สถานภาพของทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
เปลี่ยนแปลงไป (State) สภาพของปัญหาที่เกิดขึ้น สถานการณ์ที่เปลี่ยนแปลงไป ส่งผลให้เกิดผลกระทบ
ขึ้นกับประชาชนและผู้ใช้ที่ดิน (Impact) จึงถูกนำมาใช้ประกอบการตัดสินใจเพื่อกำหนดนโยบายหรือ
มาตรการโดยมีกิจกรรมที่ตอบสนอง (Response) เพื่อบรรเทาผลกระทบ ตลอดจนป้องกันปัญหาที่อาจ
เกิดขึ้นในอนาคต
แรงขับเคลื่อน (D-Driver) คือ การเปลี่ยนแปลงทางสังคมที่มีผลกระทบกับแรงกดดัน
(Pressure) ส่วนมากจะเป็นปัจจัยใหญ่ๆ เช่น นโยบายชาติ ค่านิยม ความเชื่อม ฯลฯ
แรงกดดัน (P-Pressure) คือ สาเหตุที่ส่งผลกระทบต่อสถานการณ์ ใช้อธิบายกิจกรรมของ
มนุษย์ที่มีผลต่อสภาพแวดล้อม ที่เป็นสาเหตุทำให้ทรัพยากรธรรมชาติเกิดการเปลี่ยนแปลง เช่น อัตรา
การขยายตัวของรายได้ ความหนาแน่นของประชากร ตัวแปรเหล่านี้จะเป็นภาวะกดดันที่ทำให้
ทรัพยากรธรรมชาติต้องร่อยหรอและสิ่งแวดล้อมต้องเสื่อมโทรมลง เช่น การปล่อยก๊าซเรือนกระจกของ
มนุษย์ส่งผลกระทบต่อสภาพแวดล้อม
สภาวะ (S-State) สถานการณ์ที่สนใจ อยู่ในขอบเขตอำนาจหน้าที่ ใช้อธิบายสภาพหรือ
สถานะของสภาพแวดล้อมที่ต้องการแก้ไขหรือปรับปรุงให้ดีขึ้น หรือลักษณะทางกายภาพของ
ทรัพยากรธรรมชาติที่เปลี่ยนแปลงไป เนื่องจากปัจจัยที่ส่งผลจากแรงกดดันและการตอบสนอง เช่น
การพังทลายของหน้าดิน ความอุดมสมบูรณ์ของระบบนิเวศ พื้นที่ป่า ฯลฯ
ผลกระทบ (I-Impact) ผลลัพธ์ที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดล้อม โดยเกิดขึ้นจาก
แรงขับเคลื่อน หรือ แรงกดดัน หรือ สภาวะ เช่น ความเสื่อมโทรมของที่ดินทำให้ผลผลิตทางการเกษตร
ลดลง การขาดระบบอนุรักษ์ดินและน้ำทำให้ขาดแหล่งน้ำต้นทุน น้ำเพื่อการเกษตรไม่เพียงพอ เป็นต้น
การตอบสนอง (R-Response) การดำเนินงาน การจัดการ โครงการหรือกิจกรรม และกลไก
การทำงาน เช่น กฎหมาย งบประมาณ บุคลากร การมีส่วนร่วม การตรวจสอบ ฯลฯ ที่ใช่ในการจัดการ
ปัญหา แก้ไขผลกระทบ และสร้างความเปลี่ยนแปลงในทางบวกให้แก่พื้นที่ ประชาชน และผู้ใช้ที่ดิน
แผนการใช้ที่ดินจังหวัดสระแก้ว กองนโยบายและแผนการใช้ที่ดิน กรมพัฒนาที่ดิน
