Page 9 - แผนการใช้ที่ดินจังหวัดสมุทรสงคราม
P. 9
บทที่ 1
บทน ำ
1.1 หลักกำรและเหตุผล
จากสถานการณ์ปัญหาการใช้ประโยชน์และการจัดการที่ดินของประเทศไทยในช่วงหลายทศวรรษ
ที่ผ่านมา มีหลายประเด็นส าคัญ ได้แก่ การบุกรุกพื้นที่อนุรักษ์ ความขัดแย้งเรื่องแนวเขตที่ดิน การใช้
ที่ดินที่ไม่เหมาะสมหรือเต็มศักยภาพ ความเหลื่อมล้ าและการกระจายการถือครองที่ดินที่ไม่เป็นธรรม
การไร้ที่ดินท ากิน การขาดเอกภาพในการบริหารจัดการที่มีความเกี่ยวข้องสัมพันธ์กัน และเป็นอุปสรรค
ต่อการพัฒนาทางเศรษฐกิจ สังคม การรักษาความสมดุลของระบบนิเวศ ตลอดจนส่งผลต่อความมั่นคง
ของฐานทรัพยากรธรรมชาติโดยเฉพาะที่ดิน ซึ่งเป็นฐานหลักในการผลิตอาหารที่มั่นคงและปลอดภัย
และมีผลิตภาพสูง รวมไปถึง ที่ดินยังมีบทบาทในการพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศไทยในสาขา
การพัฒนาอื่นๆ เช่น ภาคอุตสาหกรรม อสังหาริมทรัพย์ และภาคบริการ ส่งผลให้ความต้องการที่ดิน
เพื่อกิจกรรมทางเศรษฐกิจต่างๆ ดังกล่าวเพิ่มสูงขึ้นอย่างรวดเร็ว ตามอัตราการขยายตัวทางเศรษฐกิจ
เพื่อพัฒนาประเทศ นอกจากนี้ ทรัพยากรดินของประเทศไทย ยังประสบปัญหาดินเสื่อมโทรมและ
ขาดความอุดมสมบูรณ์ โดยในปี 2550 ประเทศไทยมีพื้นที่เสื่อมโทรมทั้งสิ้น 319.58 ล้านไร่ ซึ่งเป็นพื้นที่
เสื่อมโทรมระดับรุนแรง และระดับวิกฤต จ านวน 35.88 ล้านไร่ หรือร้อยละ 11.24 ของพื้นที่ประเทศ
(กรมพัฒนาที่ดิน, 2550 อ้างถึงใน ส านักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม,
2561) โดยสาเหตุส าคัญที่ท าให้ดินเสื่อมโทรมมีทั้งเกิดจากการเสื่อมโทรมตามธรรมชาติ ซึ่งส่วนใหญ่
มีสาเหตุมาจากภัยพิบัติทางธรรมชาติ เช่น การเกิดภัยแล้ง อุทกภัย และดินถล่ม เป็นต้น และเกิดจาก
การกระท าของมนุษย์ เช่น การตัดไม้ เผา และถางป่า การใช้ที่ดินไม่เหมาะสมกับสมรรถนะของที่ดิน
หรือการใช้ที่ดินผิดประเภท รวมถึงการใช้ประโยชน์ที่ดินติดต่อกันเป็นเวลานานแต่ขาดการบ ารุงรักษา
สภาพดิน ขาดการอนุรักษ์ดินและน้ า ส่งผลให้ดินเสื่อมโทรมลงอย่างรวดเร็ว เมื่อดินเสื่อมโทรมมาก
การใช้ปุ๋ยเคมีและสารเคมีในการท าเกษตรกรรมก็มีอัตราเพิ่มสูงขึ้น จากการส ามะโนการเกษตรของ
ส านักงานสถิติแห่งชาติ ในปี พ.ศ. 2556 พบว่า มีการใช้ปุ๋ยเคมีเฉลี่ย 57.3 กิโลกรัมต่อไร่ เพิ่มขึ้นจาก
ปี พ.ศ. 2536 และ พ.ศ. 2546 ที่มีปริมาณการใช้ปุ๋ยเคมีเฉลี่ย 33.9 และ 41.8 กิโลกรัมต่อไร่ ตามล าดับ
(ส านักงานสถิติแห่งชาติ, 2556 อ้างถึงใน ส านักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและ
สิ่งแวดล้อม, 2561)
จากสถานการณ์ปัญหาดังกล่าว รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2560 มาตรา 72(1)
จึงได้มีการบัญญัติให้มีการวางแผนการใช้ที่ดินของประเทศไทยให้เหมาะสมกับสภาพพื้นที่และศักยภาพ
ของที่ดินตามหลักการพัฒนาอย่างยั่งยืน และเพื่อให้เป็นไปในการปฏิบัติตามรัฐธรรมนูญแห่ง
ราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2560 ส านักนายกรัฐมนตรี จึงได้ประกาศแผนการปฏิรูปประเทศ ลงวันที่ 6
เมษายน 2561 โดยมีแผนการปฏิรูปด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เรื่องทรัพยากรดิน
ที่ได้ก าหนดให้มีการจัดท าแผนการใช้ที่ดินของชาติทั้งระบบให้สอดคล้องและเหมาะสมกับศักยภาพของ
พื้นที่และการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของประเทศ ซึ่งมีเป้าหมายให้ประเทศมีแผนการใช้ที่ดินของชาติ
